Ўзбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

Силкитилган зичлик
ни аниқлаш учун маълум массали кукун доимий 
ҳажмгача силкитилади. Бунинг учун кукун тўлдирилган идиш доимий 
ҳажмга етганча столга урилади. Силкитишни махсус титратувчи 
механизмлар ѐрдамида ҳам амалгааниқланади. Силкитилган зичлик сочма 
зичликдан заррачаларни яхши жойлашиши ҳисобига 20...50% катта бўлади.
Кукунни маълум тезлик билан тешикдан оқиб тушиши 
оқувчанлик
деб 
номланади
. 
Оқувчанлик пресс формани тўлдириш тезлиги белгилайди. 
Заррачалар ўлчами кичрайганда оқувчанлик пасаяди, чунки юпқа 
қатламларнинг солиштирма юзалари катта бўлади. Ғадир-будурликлар ва 
заррачалар шакли мураккаблашганда оқувчанлик камаяди. Кукунлар 
оксидланганда ишқаланиш коэффициенти камайиши ва заррачалар 
думалоқлаши ҳисобига оқувчанлик ошади. Кукунни намлиги оқувчанликни 
оширади.
Прессланиш ва шакл қабул қилиш
хусусиятлар кукунларнинг энг 
муҳим технологик кўрсаткичлар ҳисобланади. Пресланиш деб кукунни куч 
таъсирида зичланиш хусусиятига, шакл қабул қилиш деб кукунни пресслаш 
натижасида олинган шаклни сақлаб қолиш хусусиятига айтилади. Яхши 
прессланиш хусусияти шакл бериш жараѐнини осонлаштиради ва 
арзонлаштиради. Прессланиш асосан кукун заррачаларнинг пластиклигига, 
нисбатан камроқ заррачаларнинг шакли ва ўлчамларига боғлиқ. Шакл қабул 
қилиш хусусияти эса заррачаларнингшакли ва сиртини ҳолати таъсир қилади. 
Заррачаларнинг сирти катта бўлса шакл олиш хусусияти ошади. 
Прессланиш қийматини аниқлаш учун маълум босимда бўлган кукунни 
зичланиш даражаси аниқланади. Шакл қабул қилиш хусусияти прессланган 
намунани дарз кетмаслиги, намунани сиртининг ҳолати текширилади. 
5.2. ПРЕССЛАБ ШАКЛ БЕРИШ 
 
Пресслаб шакл бериш 
жараѐни – бу кукунли материаллардан 
хомакиларни талаб қилинган шаклда, ўлчамларда, зичликда ва механик 
мустаҳкамликда ишлаб чиқиш технологик операцияси. Шакл бериш жараѐни 
сиқиш йўли билан кукунни ҳажмини кичрайтириш орқали амалга ошади. 
Кукун металл қолипларда пресслаш, суюқлик ѐки газ ѐрдамида таъсир қилиш 
ва бошқа йўллари билан зичланади.
Шакл бериш жараѐни олдида кукунлар қуйидаги операциялар ѐрдамида 
тайѐрланади: қиздириб юмшатиш, сочиб ташлаш ва аралаштириш.