Ўзбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

 

юза қийшаймаган бўлса ҳам термик ишдан кейин. 
 
Кетма – кет бир нечта ўтишда ишлов берилганда юза жойлашишнинг
четга чиқишлари камайиб боради, шунинг учун тозалаб ишлов бериш 
операцияларида 


ҳисобга олинмайди. 
5.
Қўйим қиймати аниқлангандаўлчам жоизлиги билан боғлиқ 
бўлмаган четга чиқишлар ҳисобга олинади. Масалан, штамплаш жараѐнида 
штампнинг пастки ва юқорги паллалари силжиб кетганда юзалар 
жойлашиши бузилади. Одатда, паллалар чегараси оддий юзага тўғриланади 
ва силжиш пайдо бўлса у бирданига кўриниб, силжиш қиймати аниқланади. 
Бу ҳолда штамп паллаларининг силжиши ўлчам жоизлиги ичида кўзда 
тутилади. 
6.
Детал ўқининг тўғри чизиқликдан четга чиқиши умумий ѐки 
махаллий бўлиши мумкин. Уларнинг қийматлари деталнинг геометрик 
параметрларидан келиб чиқади. Масалан, валлар марказларга ўрнатиб 
ишланса, тўғри чизиқликдан четга чиқиш қуйидагича аниқланади: 

умумий четга чиқиш
l
k
k




(1.16) 

махаллий четга чиқиш




2
k
2
x
2
к
4
1
l
l
l
kм







(1.17) 

---

12 
Бу ерда 

к
валнинг 1мм узунлигига тўғри келадиганчетга чиқиш 
қиймати, мкм 
7.
Ўқ жойлашишнингиккита четга чиқиши умумий ҳолда вектор 
йиғиндисидан аниқланади.
 
Назорат саволлари 
1.
Хомакини танлашга таъсир қиладиган асосий омилларни айтиб 
беринг. 
2.
Хомакини тайѐрлаш усулини танлашга таъсир қиладиган асосий 
омилларни айтиб беринг. 
3.
Хомакиларни олиш усулларини таърифлаб беринг. Уларнинг 
камчилик ва афзалликларини келтиринг. 
4.
Оптимал (энг маъқул) хомакини танлаш нимадан иборат? 
5.
Хомакини тайѐр деталга мослик даражаси дегани нима? 
6.
Хомакинингнархи ва ишлов беришнинг нархи хомаки ва тайѐр 
деталнинг мослигига қандай боғлиқ? 
7.
Қўйимва орттирма дегани нима? Орттирмага мисоллар келтиринг. 
8.
Қўйим қийматини аниқлашда қандай усуллар қўлланилади? 
9.
Номинал қўйим, максимал қўйим, минимал қўйим тушунчаларини 
таърифланг. 
10.
Ташқи ва ички юзаларга ишлов беришда жоизлик ва қўйимлар 
схемасини келтиринг.