Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

1-жадвал 
Мойли зиғирнинг “Баҳорикор” нави ҳосилдорлиги 
Экиш муддат 
лари 
Уруғ ҳосили, 
ц/га 
Поя ҳосили, 
ц/га 
Уруғнинг 
мойлилик 
даражаси, % 
Мой ишлаб 
чиқариш, ц/г 
25.02 
18,5 
35,2 
51,9 
9,6 
5.03 
18,9 
36,0 
51,8 
9,8 
15.03 
15,1 
28,7 
51,5 
7,8 
25.03 
9,8 
18,7 
50,1 
4,9 
Мойли зиғирнинг уруғ ҳосилдорлиги ўсимликнинг кўчат сонига боғлиқ бўлади. Ҳосил 
структурасида кўсакчалар сонининг аҳамияти катта. Кўсакчаларнинг ҳосил бўлиши ўсимлик туп сонига 
боғлиқ бўлиб, кўчат қалинлиги ҳаддан ташқари зич бўлиши ҳам ҳосилдорликнинг пасайишига олиб 
келади. Шунинг учун бизнинг тажрибада бир гектар ерга 3 млн.дона ѐки
Ҳар қандай ўсимликнинг яхши ўсиб ривожланиши ва юқори ҳосил бериши учун агротехник
тадбирлардан ташқари атроф-муҳитнинг мақбул шароити ҳам талаб қилинади. Мойли зиғирнинг 
―Баҳорикор‖ навининг ҳосил элемантларига экиш муддатларининг таъсири катта бўлиши аниқланган. 
 
 
Расм-1. Тажриба даласи 
 
Расм-2. Зиғирнинг гуллаш даври 

---

49 
Эртаги муддатда 25 феврал куни экилган биринчи вариантда 18,5 ц/га уруғ ҳосили олинган. 
Биринчи вариантдан 10 кун кечиктириб, 5 март куни экилган иккинчи вариантдан 18,9 ц/га, ѐки
биринчи вариантганисбатан 0,4 ц/га, учинчи вариантга нисбатан 3,8 ц/га ва тўртинчи вариантга
нисбатан 9,1 ц/га кўп уруғ ҳосили олинган. Бундан кўринадики, зиғир учун мақбул муддатдан экиш
муддатини 10 кунга кечиктириш 20,1 % га ва 20 кунга кечиктириш 48,1 % га, ҳамда 10 кун
муддатидан эрта экиш 2,1 % га камайишига олиб келади. 
Мойли зиғирнинг поя ҳосили уруғ ҳосилига нисбатан 1,5 баробардан кўп бўлиб, уруғ ҳосилига
мутаносиб равишда поя ҳосили ҳам юқори уруғ ҳосили олинган вариантда кўп бўлиши аниқланган.
Экиш муддатларининг уруғдаги мойлилик даражасига таъсири ўрганилганда эрта муддатда 25 
февралда экилган биринчи вариантда тажрибадаги бошқа вариантлардан юқори бўлиб, 51,9% ни
ташкил қилган. энг кам ҳосил олинган тўртинчи вариантда уруғнинг
мойлилик даражаси 50,1 % 
ни ташкил қилиб, биринчи вариантга нисбатан 1,8% га, иккинчи вариантга нисбатан 1,7% га ва 
учинчи вариантга нисбатан 1,4 % га кам бўлиши аниқланган.
Ишлаб чиқаришда уруғдан мой ажратиб олиш албатта олинган ҳосил ва уруғнинг мойлилик
даражасига боғлиқ бўлади. Тажрибада юқори ҳосил олинган 5 мартда экилган иккинчи вариантдан 
9,8 ц/га мой ишлаб чиқарилган ва тажрибадаги охирги тўртинчи вариантда тажрибадаги барча
вариантлардан кам мой ишлаб чиқарилиши кузатилган. 
Хулоса. Мойли зиғирнинг ―Баҳорикор‖ нави учун мақбул экиш муддати албатта оби-ҳаво 
шароитига қараб 5 март эканлиги аниқланган ва экиш мақбул бўлган муддатдан 10 кун олдин ва 10 кун
кечикиб экилиши уруғ ва поя ҳосилига катта таъсир кўрсатади, аммо уруғнинг мойлилик
даражасидаги фарқ 0,1-0,4% ни ташкил қилади. Лекин экиш муддатини янада 10 кунга кечиктириш
уруғнинг мойлилик даражасига салбий таъсир қилиб, унинг камайиб кетишига олиб келар экан.