Ўзбекистон республикаси олии таълим вазирлиги андижон давлат университети проектив методикалар тўплами

Умумий энергия. Умумий энергияни баҳолаш ўйлаб топилган ҳайвон ҳақида тасаввур ҳосил қилиш учун ишлатилган деталлар, тана, бош, дум, қанот миқдорига қараб амалга оширилади. Таркибий қисмлар ва элементлар (энг зарурларидан ташқари) қанчалик кўп бўлса, энергия шунчалик кўп ҳисобланади. Лекин бунинг акси бўлса, бу энергияни тежаш, организмнинг астениклиги, ўткир соматик касалликлардан далолат беради. Бу белгиларни чизиқ характери - заиф, тўрсимон чизиқлар, қаламни босмасдан, қоғоз устида шунчаки юргизиш орқали тасдиқлаши мумкин.
Чизиқлар қалин ва босиб чизилган бўлса, бу энергия тарзида эмас, балки хавотирланиш сифатида баҳоланади. Бунда айниқса, қаттиқ босиб чизилган, ҳаттоки варақнинг орқа тарафидан кўриниб турган чизиқларга эътибор қаратилиши лозим. Бу, яъни расм чизаётган қўл мускулларининг юқори тонуси - кучли хавотирланишдан дарак беради. Шу билан бирга расмдаги қайси деталь, қайси тимсол шундай акс эттирилганлигига диққат қилиш зарур, чунки улар ёрдамида ҳавотирланиш нима билан боғланганлигини аниқлаш мумкин.
Мазмуни ва мавзуси жиҳатидан ҳайвонлар хавф солувчи, нейтрал турларга ажратилиши мумкин (масалан арслон, бегемот, бўри ёки қушлар, чумоли ва олмахон, ит, мушук кабилар), бу ҳолда чизилган ҳайвонлар расми - расм чизаётган шахс намоёндаси; ўзини расмдаги ҳайвон билан идентификациялаш; ўз шахси ва «Мен»ига муносабат, ўзининг мавқеи ҳақидаги тасаввурлар сифатида баҳоланади.
Инсонга ўхшатиб чизилган икки оёқ, одамларга ўхшатиб кийинтириш - ҳайвон юзи одамникига ўхшаш қилиб, оёқ ёки панжа, қўл сифатида тасвирланса - бу инфантиллик, эмоционал жиҳатдан етилмаганликдан далолатдир.
Агрессивлик даражаси - расмдаги бурчаклар характери, миқдори ва жойлашуви орқали ифодаланади. Бунда бурчакларнинг тасвирдаги бошқа деталлар билан алоқаси аҳамиятли эмас. Айниқса - тирноқ, тиш, тумшуқ каби агрессия тимсолларига эътибор қаратиш зарур. Шунингдек, жинсий белгилар, айниқса, инсонга ўхшаш фигурадаги кўкрак, елин ва шунга ўхшаш элементларга эътибор бериш лозимки, улар инсоннинг жинсга нисбатан муносабатини билдиради. Айлана фигураси (айниқса ичи бўш) ички дунёнинг сирлилиги, ёпиқлиги, одамовилик, атрофдагиларга ўзи ҳақида маълумот беришни истамасликни ифодалайди. Бунақа расм одатда таҳлил қилиш учун етарли маълумот бера олмайди. Шу билан бирга «ҳайвон»' танасига механик қисмлар ўрнатилишига ҳам эътибор бериш талаб қилинади. Масалан, ҳайвон оёқлари ўрнига трактор ёки танк занжирини чизиш, 3 та оёқ; бош қисмига винт, кўз ўрнига электр лампочкаси, танага турли клавиш, антенналар ўрнатиш кўпроқ шизофрения билан касалланганларда кузатилади.
Инсоннинг ижодий имкониятлари одатда фигурадаги элементларнинг ўзига хослиги, унинг мураккаб тузилишга эгалиги билан белгиланади. «Тайёр'\ мавжуд ҳайвонларнинг элементларидан ташкил топган расм, масалан, қанотли мушук, патли балиқ, панжали ит - ижодийликнинг мавжуд эмаслиги сифатида талқин қилинади. Фигурани қуришда тайёр қисмлардан эмас, балки турли элементлардан фойдаланиш оригиналлик ифодасидир.