Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

3.2. Mexanik sinovlar 
Izolyatsiyalovchi shtangalar 
3.2.1. Operativ shtangalar, o‗lchov, yerga ulagich shtangalarni mexanik 
sinovdan o‗tkaziladi. Izolyatsiyalovchi himoya vositalarining mexanik sinovlari 
elektr sinovlaridan oldin o‗tkaziladi. SHtangalar namunaviy mexanik sinovlardan 
o‗tkaziladi. Ishlatish jarayonida shtangalar mexanik sinovlardan o‗tkazilmaydi. 
3.2.2. Laboratoriya va sinov uskunalarida yerga ulash uchun mo‗ljallangan 
yerga ulagich shtangalardan tashqari (taqsimlash qurilmalari va havo elektr uzatish 

---

151 
tarmoqlari uchun) operativ shtangalar va boshqa hamma turdagi yerga ulagichlar 
shtangalari uzilish sinovidan o‗tkaziladi. 500 kV kuchlanishli havo elektr uzatish 
tarmoqlari simlarida yerga ulagich, operativ va o‗lchov shtangalari (chinni 
izolyatorli operativ shtangalardan tashqari) egilish sinovidan o‗tkaziladi. 
3.2.3. Uzilish darajasini aniqlash sinovida shtanganing ishchi qismi 
mahkamlanadi, dastakka esa taqab qilingan kuch qo‗yiladi (osilgan yuk, 
dinamometr orqali lebedka trossi). Operativ va yerga ulagich shtangalari 1500 N 
(150 kgs) bo‗lgan kuch bilan 1 minut mobaynida uzilishi sinaladi. CHinni 
izolyatorli operativ shtangalar uchun sinash kuchi 800 N (80 kgs)ni tashkil qiladi. 
10 kV kuchlanishli havo elektr uzatish tarmoqlarida ishlatiladigan yerga ulagich 
shtangalari esa 1 minut mobaynida 1000 N (100 kgs) uzilish kuchiga bardosh 
berishi zarur. 
3.2.4. SHtangalarning egiluvchanligini aniqlash sinovida shtangalar 
gorizontal o‗rnatilib ikki joyidan, ya‘ni dastak uchidan va ajratgich halqa 
o‗rnatilgan joydan mahkamlanadi (3.4-chizma). 500 kV kuchlanishli havo elektr 
uzatish tarmoqlari simlariga yerga ulagich shtangalari, o‗lchov va universal 
operativ shtangalar ishchi qismi og‗irligiga 2 hissa katta bo‗lgan kuch bilan 
sinaladi. Operativ (oddiy) shtangalar egiluvchanligi o‗zining sof og‗irligi ta‘sirida 
sinaladi. Sinov muddatining davomiyligi 1 minut. 
Egiluvchanlik — shtanganing yuk osilgan qismidagi egilish miqdoriga, 
uning izolyatsiyalovchi qismining uzunligiga nisbatan foiz hisobida hisoblanganda 
220 kV kuchlanishgacha bo‗lgan shtangalar uchun 10 foizdan, ushbu 
kuchlanishdan Yuqori bo‗lgan shtangalar uchun esa 20 foizdan oshmasligi zarur. 
Egilish miqdori ushbu ko‗rsatkichdan Yuqori bo‗lgan shtangalar yaroqsizga 
chiqariladi. 220 kV kuchlanishgacha bo‗lgan havo elektr uzatish tarmoqlari va 
taqsimlash uskunalarida yerga ulagich shtangalar egaluvchanlikka sinalmaydi. 
3.4-chizma. SHtanganing egiluvchanligini sinash. 1 — mahkamlash 
nuqtasi; 2 — yukni osish nuqtasi; 3 — yuk osilgan nuktadagi shtanganing 
egiluvchanligi.
3.2.5. Sinovdan sung shtangalar ko‗zdan kechirilib, qoldiq deformatsiyalar, 
yoriqlar, ulangan joylar bo‗shashganligi aniqlansa, ushbu shtanga yaroqsizga 
chiqariladi. 

---

152