Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

P. Abelyar
(1079-1142) juda yoshligidanoq o‗z bilimi bilan mashhur edi. 
Abelyar — mo‗‗tadil realistdir. Uning ta‘kidlashicha, reallik yoki universaliy dastlab xudo aqlida 
mavjuddir, undan keyin narsalarning o‗zida mavjuddir va nihoyat, odamlarning ongida mavjuddir. 
Abelyar «Men e‘tiqod qilish uchun bilaman» degan g‗oyani ilgari surgan. YA‘ni bilmaydigan, bilimsiz 
kishidan ko‗ra, din va uning asosiy tamoyillarini yaxshi o‗rgangan kishi abzal. Bunday kishi aqidaparast 
emas, balki o‗zi bilgan narsaning qadrini biladigan insondir. 
Abelyar haqiqatni topishda tafakkurning xizmatini ta‘kidlab, unga hamma vaqt murojaat qiladi. 
Uning ta‘kidlashicha, Shubha hamma vaqt tadqiqotga yo‗llaydi, tadqiqot esa haqiqatni topadi. Uning 
fikricha, insonning o‗limi xudoni rozi qilish uchun emas, balki odamlarni xudoga bo‗lgan muhabbat 
bilan taajjubga solish va odamlarga ahloqiy ta‘sir ko‗rsatish maqsadida sodir bo‗ladi. Bu bilan odamlar 
o‗z hayotini xudoga bo‗yso‗ndiradilar. Bu qarash ahloqiy ta‘sir qilish nazariyasi deb ataladi.