Ўзбекистон Республикаси Марказий банки

2018 йилда тижорат банкларнинг Марказий банкдаги вакиллик 
ҳисобварақлари маблағларининг қолдиқлари 
Манба: Марказий банк. 
Ҳукумат операцияларининг ликвидлиликка таъсири 
Қайт этиш керакки, жорий йилнинг 10 ойида банк тизими 
ликвидлилиги шаклланишида Ҳукумат операциялари таъсирининг
(51
–52 фоиз) доимий юқори бўлишига қарамасдан, ушбу 
операциялар банкларнинг вакиллик ҳисобварақларига таъсир 
даражаси ой давомида нотекис тақсимланди (2.4.3-расм). 
Жумладан, Ҳукумат операцияларининг асосий харажатлари ҳар 
ойнинг биринчи ҳафтасига тўғри келган. Ойнинг иккинчи ва учинчи 
ҳафтасида Ҳукумат харажатлари ва даромадлари мутаносиб 
равишда амалга оширилиши банк тизими ликвидлилигига сезиларли 
таъсир кўрсатмади (2.4.4-расм). 
Ўз навбатида, ойнинг иккинчи ярмидан бошлаб Ҳукуматнинг 
Марказий банкдаги ҳисобварағида иқтисодиётдан солиқ ва бошқа 
мажбурий йиғимларнинг йиғилиши банк тизими ликвидлилигини 
ўртача 10–15 фоизгача камайтирди. Бунда базавий тармоқ 
корхоналари ва ташкилотлари томонидан солиқларнинг ой охирида 
тўланиши тижорат банкларининг Марказий банкдаги вакиллик 
ҳисобварағидаги маблағлари миқдорининг сезиларли пасайишига ва 
бу, ўз навбатида, банклараро ресурслар бозоридаги фоиз ставкалари 
даражасига ҳам таъсир кўрсатмоқда. 

---

44 
2.4.3-
расм 
2018 йилда Ҳукуматнинг банк тизими ликвидлилигига таъсири динамикаси 
млрд. сўм 
Манба: Марказий банк ҳисоб-китоблари.
Ушбу ҳолат келгусида Марказий банк томонидан ликвидлиликни 
тартибга солиш бўйича инструментларни ишлатишда инобатга 
олиниши лозим бўлган вазият бўлиб ҳисобланади. Бунда ой ичидаги 
ликвидлиликнинг 
нотекис 
тақсимланишига 
алоҳида 
аҳамият 
қаратилади. 
Марказий банкнинг ички валюта бозоридаги интервенциялари 
ҳамда 
қимматбаҳо 
металлар 
билан 
ҳисоб-китобларнинг 
ликвидлиликка таъсири 
2018 йил бошида Марказий банк ички валюта бозорида 
интервенцияларни амалга оширишда “олтин-валюта захиралари 
нейтраллиги” тамойилини эълон қилди. Ушбу стратегияда Марказий 
банк интервенциялари сўм алмашув курсининг асосий бозор 
трендига таъсир қилмаслиги, яъни улар нейтрал характерга эга 
бўлиши билан характерланади.
Интервенцияларнинг яна бир муҳим аҳамияти шундаки, улар 
Марказий банк томонидан ишлаб чиқарувчилардан монетар олтинни 
сотиб олиш натижасида банк тизимида пайдо бўлган қўшимча 
ликвидлиликни стерилизация қилиш имконини беради. 
Дастлаб интервенциялар ёрдамида қўшимча ликвидлиликни 
доимий тарзда стерилизация қилиш мумкинлиги тахмин қилинган 

---

45 
эди. Бироқ амалиётда ички бозорга валюта тушумининг мавсумий 
омиллари айрим ойларда валюта бозори кўламининг унча катта 
бўлмаганлиги сабабли бир неча ой давомида интервенциялар 
стерилизация учун етарли эмаслигини кўрсатди. 
 
2.4.4-
расм