‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xandon pista o'stirish agrotexnikasi. 
Xandon pistaning 
urug'ini yig'ish u to 'liq pishib yetilgan davrda (avgustning 1-3 o'n
kunligi) amalga oshiriladi. Tayyorlab qo'yilgan yong'oqlar 1-2 kun 
davomida po'stidan tozalanadi, zaxalangan va puch yong'oqlar 
olib tashlanadi. Shundan so'ng urug'lar nim qorong'i, yaxshi sha- 
mol tcgadigan joyda 5-6 kun quritiladi. Uzoq saqlash uchun tayyor 
yong'oqlarning namligi 10-12% dan oshmasligi lozim. U rug'lar 
quruq, shamol yaxshi tegadigan joyda saqlanadi. U rug'larni saqlash 
muddati 2 yildan oshmasligi lozim. U rug'lar 3-4 yil saqlanganida 
50-60% ga unuvchanligini yo'qotadi.
Ekish uchun maxsus tayyorlangan nish urgan urug'lardan foy- 
dalaniladi. Buning uchun urug'lar 1/3 nisbatdanam langan,yaxshilab 
yuvilgan daryo qumi bilan aralashtiriladi (bir qism urug' v au chq ism
qum) hamda 30-40 kun davomida +10-15°S xaroratda saqlanadi. 
Har 5-6 kunda aralashma yaxshilab aralashtiriladi, agar talab qilinsa, 
qo'shim cha ravishda ycngil namlanadi. Bu jarayon stratifikatsiya 
deyiladi. Mayda yashil kurtaklar paydo bo'lib ulgurgan bo'rtm a 
yong'oqlar ekishga tayyor urug' hisoblanadi.
Qisqa muddatlarda urug'larni ekishga tayyor lash zarurati 
tug'ilganida tezkor stratifikatsiya qoilaniladi. Buning uchun stratifi­
katsiya isitiladigan binoda olib borilib, unda +25-30°S harorat saqla­
nadi. Har 3-4 kunda qum bilan urug' aralashmasi iliq suv bilan (+35-

---

40°S) ycngil namlanadi va yaxshilab arahislilinludi I c/ln.shlirilgan 
stratifikatsiyada urug'lar 10-12 kunda ekish uchun tuyyoi bo'ladi.
IJrugiarning uncha katta boim ag an qismi (10 k)> fiicliu) lny- 
yorlansa, tczkor stratifikatsiya qoilaniladi. Ular xomi liiiionilidu bit 
sutka suvga b o ‘ktiriladi, keyin qopga solinib osilgan Imlnlda luu I 
kunda muntazam namlanadi. Ushbu holatda u ru g ia r 6-7 sulkadan 
so‘ng nish ura boshlaydi.
Urug‘ yaxshi unishi va zam burug‘ kasalliklaridan zararlunishi- 
ning oldini olish uchun ulam i stratifikatsiyaga joylashdan oldin 8-10 
soat gumat natriy (10 1 suvda eritilgan 10 gr. preparat) suvli crit- 
masida namlantiriladi, keyin esa margansovkaning kuchsiz eritmasi 
bilan yuviladi.
Urug‘laming uncha katta b o im ag an qismi (10 kg gacha) tay- 
yorlansa, tezkor stratifikatsiya qoilaniladi. Ular xona haroratida bir 
sutka suvga b o ‘ktiriladi, keyin qopga solinib osilgan holatda har 1-2 
kunda muntazam namlanadi. Ushbu holatda u ru g ia r 6-7 sutkadan 
so ‘ng nish ura boshlaydi.
Urug‘ni ekish erta bahorda (odatda fevral oxiri - mart oyi boshi- 
da) ikki kishi tomonidan bajariladi. Biri qoziq yonida tanlangan joy 
atrofida ekish maydonini tayyorlaydi ( I x I m) va uzuniigi 15-20 sm, 
chuqurligi 5-8 sm b o ig a n egatni shakllantiradi. Ikkinchisi egat tu- 
biga 6-8 dona urug‘ni tcng taqsimlangan holda qatorga urug‘ ekishni 
amalga oshiradi hamda urug‘ni tuproq bilan ko‘mib qo‘yadi.
Imkoniyatga qarab maydonga 1-2 sm qalinlikda mulcha (po- 
xol aralash yog‘och q ip ig i, yaxshi chirigan go‘ng) sepiladi. Urug‘ 
ekilganidan keyin vegetatsiyaning ikkinchi yili oxirida ekin joyida 
bir yoki ikkita yaxshi rivojlangan niholni qoldirgan holda, ekin joy- 
lari yaganalanadi. Qoldirilgan k o ‘chatlar 15-20 sm balandlikkacha 
yon novdalardan tozalanadi. Niholning 3-4 yilida maxsus tanlangan 
pista navlari asosida payvandlash ishlari oikaziladi.
Navlam ing qimmatli xususiyatlarini va pistaning istiqbolli shak- 
llarini asrab qolish uchun ularni vegetativ usulda ko‘paytirish, y a ’ni 
nish urgan kurtak bilan payvandlashdan foydalaniladi (vegetativ 
kurtak). Buning ustiga pista ikki uyali, alohida otalik va onalik tumi 
paydo qiluvchi, shamol orqali changlanuvchi o ‘simlik hisoblanadi.

---

Shuning uehun plantatsiyalarda faqat vegetativ k o ‘payish y o ‘li 
bilan amalga oshiriladigan otalik va onalik daraxtlaming muayyan 
nisbatini ta’minlash zarur (odatda 1 ta otalik daraxtga 10 ta onalik 
daraxt).
К о ‘chat tezroq m eva bera boshlashi va yaxshi sifatli mevalami 
olish uehun urug‘ ekilganidan keyin 3-4 yilda yoki YOITEM usu- 
lida ko‘chat ekilgandan so‘ng 2-3 yilda ulami tanlangan nav bilan 
payvandlash kerak. Payvandlashni amalga oshirish uehun ekilgan 
ko ‘chatning markaziy poyasi diametri 1,2-1,5 sm ga yetgach, tuproq 
yuzasidan 5-7 sm balandlikda kurtak payvandlanadi.
Navni vegetativ ko‘paytirishning asosiy usuli - bu navli da- 
raxtning yoki yaxshi shakldagi daraxtdan olingan uzun qalqon- 
chani (uzunligi 30-35 mm va diametri 8-12 mm) payvandlashdir. 
Q alqoncha — bu vegetativ murtakka (unib chiqayotgan kurtakka) ega 
daraxt p o ‘stining b o ‘lagidir. Xandon pista k o ‘chatlari payvandlan- 
gandan so‘ng 8-10 yili hosilga kiradi.