Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалик вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалик институти

40-расм.
 
Механик мева тергичларнинг принсипиал 
схемалари
а — 
жўвали; 
б, д — 
эластик бармоқ тасмали. 
Механик мева тергичларнинг турлари кўп бўлиб, энг кенг 
тарқалгани жўвали тергич (40-а, расм) ҳисобланади. Ерда ѐтган 
мевани пастроқ жойлашган жўвадаги тасма юқорига кўтариб, 
иккинчи тасмага теккизади. Кейин, тезликлари тенг бўлган тасмалар 
мевани қисиб, юқорига кўтариб беради. Айрим тергичларнинг 
тасмаларига эластик бармоқлар ўрнатилган бўлади (40-б, расм). 
Бундай тергичлар ѐнғоқ, олхўри, хурмо каби меваларни яхши теради.
Ҳозирги вақтда (дарахтдаги) мевани йиғиштиришда
 
учта усулдан 
фойдаланилади: 
1.
Ёрдамчи 
техник 
восита 
(нарвон, 
махсус 
сумка)лардан 
фойдаланиб, қўлда териш (бошланғич механизациялаш). 
2.
Турли агрегат, платформа ва б. фойдаланиб, қўлда териш (ярим 
механизациялаш). 
3.
Мева териш машиналари ва комбайнлардан фойдаланиб териш 
(механизациялаш). 
Меванинг ҳар бир тури хоссаларини эътиборга олиб, уларни тез 
йиғиштириш муддати танланади. Эртароқ терилган меванинг таъми 
паст бўлиб, уни узоқ сақлаб бўлмайди. Мева пишиб ўтиб кеца, 
ҳосилнинг кўп қисми ерга тўкилади, таъми ѐмонлашади ва товар 
кўриниши пасаяди. 

---

- 57 - 
Пишган мева ниҳоятда тез шикастланувчан бўлиб, дарахтнинг 
қалин шохлари ўртасида жойлашади. Шу сабабли, мева териш учун 
машина яратиш ниҳоятда қийин масаладир. 
Бошланғич механизациялаш воситаларига
 
турли нарвонлар, мах-
сус сават ва сумкалар, мева узгичлар киради. Улардан фойдаланиш 
қўл меҳнати унумини бирмунча оширади, ишчиларга хавфсизро қ 
вазиятда ишлаш имкониятини беради. 
Нарвонлар (41-расм) дюралумин прокатдан ясалиб, баландлиги 
деярли 4,0 м гача бўлиши мумкин. Уларнинг оѐқлари кенг 
қўйлганлиги сабабли, етарли мувозанат таъминланади. 42-расмда 
мева теришга мослаб ясалган сават ва сумкалар кўрсатилган бўлиб, 
мева тераѐтган ишчининг эркин ҳаракатланишига имкон яратилади. 
Саватлар, 
пластмасса 
челакларга 
солинган 
мева 
деярли 
шикастланмайди.