Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети шералиев Абдусаид Шералиевич

I- БОБ


ФАННИНГ МАҚСАДИ ВА ВАЗИФАСИ


Фаннинг мақсади - қишлоқ хўжалик экинларида касаллик қўзғатувчи бактерияларнинг тузилишини, тарқалишини, биологиясини, классификациясини, қишлоқ хўжалик экинларининг ҳосилдорлигини ошириш учун касалликларга қарши самарали кураш чораларини ўргатишдир.
Фаннинг вазифаси – ўсимликларда бактериал касалликларни келиб чиқиш сабабларини, талабаларга ҳар томонлама ўргатиш, касалланган ўсимлик ва патоген ўртасидаги муносабатларнинг қонуниятларини, патогенларнинг морфологик, физиологик, биологик хусусиятларини ўрганиш ва уларга қарши турли кураш чораларини ишлаб чиқишдир.
Ўсимликларни ҳимоя қилиш йўналиши бўйича ўзлаштириладиган билимлар фитопатоген бактерияларнинг биологик хусусиятлари, бактериал касалликларни турларини, инфекция манбайининг тарқалиши ва келтирадиган иқтисодий зарарини билишга қаратилгандир.
Фанни ўзлаштириш жараёнида талабалар бактерияларга озиқали муҳитларни тайёрлаш ва жиҳозлашни стерилизация қилиш, соф культуралар билан ишлаш, инфекцияли муҳит ҳосил қилиш, ўсимликларни бактерияли касалликларига қарши кураш чораларини асослаш ҳақида кўникмалар шаклланди.
Амалий дарсларда ва ишлаб чиқариш амалиёти даврида ўсимликларни бактерияли касалликларига ташхис қўйиш, бактерияларни ажратиш, ўсимлик уруғларини, касалланган аъзоларини текшириш, ўсимликларни сунъий зарарлаш усулларини, касалликларга қарши кураш чоралари ҳақида малакаларга эга бўлинади.
Ўсимликда учрайдиган касалликларнинг турларини ва уларга қарши кураш чораларини фитопатология фани ўрганади. Унинг қуйидаги бўлимлари мавжуд:
диагностика - касалликнинг ташқи ва ички белгилари асосида уни аниқлаш;
этиология – касалликнинг сабабларини аниқлаш;
профилактика – касалликни олдини олиш;
терапия – касалланган ўсимликларни даволаш.
Ўсимликларда учрайдиган касалликлар келиб чиқиши, касаллик қўзғатувчисининг тури ва экологик омиллар таъсири натижасида келиб чиққанлиги қуйидаги турларга бўлинади:
Ноинфекцион касалликлар: а) ноқулай тупроқ ва иқлим, озиқа етишмаслиги, нотўғри агротехника натижасида келиб чиқадиган касалликлар;
б) ўсимликни меҳнат қуроллари, ҳайвонлар ва ҳашаротлар билан зарарланиши натижасида келиб чиқадиган касалликлар.
Инфекцион касалликларни замбуруғлар, бактериялар, гуллик паразитлар, вируслар келтириб чиқади. Касалликлар қандай келиб чиқишидан қатъий назар хўжаликларнинг иқтисодий зарар кўришига, маҳсулот сифатининг бузилишига сабаб бўлади.
Бактериология сўзининг луғавий маъноси- “бактериялар тўғрисида таълимот” деган маънони билдиради. Бу фан бактерияларни ўрганиш тарихини, морфологик тузилишини, уларнинг кўпайишини, озиқланишини, биологик, физиологик, биокимёвий хусусиятларини, уларга экологик омилларнинг таъсирини ўрганиш асосида тарқалиш қонуниятларини ва бактериал касалликларга қарши кураш чораларини ўргатади.