Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

Ишончлиликни олдиндан чамалашдаги экстраполяция методи 
асосида олинган баҳоланувчи параметрларнинг вақт бўйича ўзгариш 
жараёнини ўрганиш ётади параметрларнинг вақт бўйича ўзгариш 
жараенини ўрганиш ётади. Олдиндан чамалаш жараёни қуйидаги 
босқичлардан иборатдир: 
1. Дастлабки натижаларни синтез ва таҳлил қилиш, аникловчи 
параметрни вақт бўйича ўзгаришини кўрсатувчи графикларни 
қуриш. 
2. Чамаланувчи (олдиндан баҳоланувчи) параметр ўзгаришини 
ифода этувчи эмпирик формулаларни танлаш ва улар асосида 
тегишли графикларни қуриш. 
Қишлоқ хўжалигига тегишли учинчи - экстраполяция 
графикларни қуриш усули кенг қўлланилади. Чизиқли 
функциянинг умумий кўриниши қуйидаги формула билан 
ифодаланиши мумкин; 
У=Ао+А
1Х
, 
бу ерда A
О
ва А
1
- ўзгармас коэффициентлар. 
Таянч тушунчалар: Машиналар, уларнинг техник даражаси, 
уларни ошириш, уларга таъсир этувчи омиллар, техникалар-
нинг технологик кўрсаткичари, корреляция ва регрессия 
коэффициентлари, уларни аниқлаш усуллари, вариацион қатор, 
математик-статистик ишлов бериш босқичлари. Ишончлилик 
назарияси, тасодифий қийматлар, тақсимот қонунлари, уларнинг 
тўғрилиги ҳақидаги ишчи гипотезаси, уни текшириш мезонлари, 
ишончлиликни олдиндан чамалаш, эмпирик ва назарий 
тақсимотлар, симметрия ва ассиметрия коэфициентлари тўғрисида. 

---

150
Мавзу бўйича такрорлаш учун саволлар: 
1.Машиналарнинг техник даражасини оширишга хисса қўшган 
қандай олимларни биласиз? 
2. Машиналарни таъмирлашда технологикбоплик даражасига 
таъсир этувчи қандай омилларни биласиз? 
3. Корреляция ва регрессия коэффициентларни қандай аниқлаш 
мумкин? 
4. Тўплаган ахборот деталарга математик-статистик ишлов бериш 
услубияти ва уларни аниқлашга тегишли асосий формулалар таҳлил 
қилинсин. 
5. Дастлабки назарий тақсимот қонунлари қандай танланади? 
6. Танловнинг ҳаққонийлик қиймати, ассимметрия ва симметрия
коэффициентларини аниқлаш формулалари таҳлил қилинсин ? 
7. Машиналар яроқлилиги, уларнинг бузилиш ва ейилиш 
сабабларини тушунтиринг. 
8. Машина деталари ва бирикмаларининг ишончлилик кўрсаткич-
ларининг эҳтимоллиги ҳакида нима биласиз?
9. Объектнинг вақт оралиғида бузилмасдан ишлаш эҳтимоллиги 
графиги, бузилишлар жадаллиги, тақсимот графиги, тегишли 
тенгламалар параметрлари ва ишончлиликни олдиндан баҳолаш 
методлари таҳлил қилинсин.