Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ҳайвонлар касалликлари

Ветеринария тадбирларининг иқтисоий самарадорлигини ҳисоблаш.
Ветеринария тадбирларининг иқтисодий самарадорлигини, иқтисодий кўрсаткичларининг маҳсус системаси характерлайди.
Олди олинган иқтисодий зарар моллар касалланиши, умумий касалликлар келтирилаётган иқтисодий зарар ветеринария тадбирларини ўтказиш чиқимлари ўртасида кўрсаткичларни ўзи олган норматив базадан фойдаланилган ҳолда аниқланади. Ушбу кўрсаткичнинг ҳар-бири ҳўжаликларнинг юқумсиз касалликларни рўйхатга олиш даврдаги танлаб олинган текширувлар шунингдек перментал маълумотлар асосида ўрнатилади. Инвазион касалликларда гельминтозларга қарши тадбирларнинг иқтисодий самарадорлигини норматив ҳужжатлар системасида фойдаланган ҳолда молларни гельментлаштириш усуллари самараси белгиланади.
Хўжаликда ўтказилган манизиозга қарши дегельминтизатия ишларининг иқтисодий самарадорлигини ҳисоблаб чиқдик.
Бунинг учун «Ветеринария ишини ташкил этиш ва иқтисодиёти» фани бунга тайёрланган услубий кўрсатмадан Т. Абдураҳмонов А.А. Нуруллаев 1990й. фойдаланиб қуйидаги формулаларда асосланади.
_{ }
И_С= О_З —В_{Х
 
 
 
 
 }

Бу ерда;

_{ } — олдин олинган иытисодий зарар.
П_с — қўларнинг бош сони .
К_к — касалланиш коэффиценти.
К_з — зарар коэффиценти.
И_с — ветеринария тадбирлари самарадорлиги суммалар йиғндиси.
В_х — ветеринария тадбирларини ўтказишда сарфланган ҳаражат.
С_с — 1 сум ҳаражатдан олинган иқтисодий самарадорлик.
П_к — касал қўйлар бош сони.
З_у — умумий зарар.
Г_н — антигельментик нарҳи сумда.
З_у — турли ҳил иқтисодий зарар.


6. ҲАЁТ ФАОЛИЯТ ХАВФСИЗЛИГИ

1. 
   МЕҲНАТ МУҲОФАЗАСИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
   

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси 1995 йил 21 декабрда 161-1 рақамли Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодексини тасдиқлади. Республикамизда меҳнатни муҳофаза қилишнинг ҳуқуқий асослари Ўзбекистон Республикаси Конституциясида ва Ўзбекистон Республикасининг «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги Қонунда мустахкамланган.
Ушбу Қонун ишлаб чиқариш усуллари мулк шаклидан қатьий назар корхоналарда меҳнатни муҳофаза қилишни ташкил этишнинг ягона тартибини белгилайд ҳамда фуқароларнинг соғлиги ва меҳнатининг муҳофаза қилинишини таъминлашга қаратилган.
Меҳнатни муҳофаза қилиш-бу тегишли қонун ва бошқа меъёрий ҳужжатлар асосида амал қилувчи, инсоннинг меҳнат жараёнидаги хавсизлиги, сихат-саломатлаги ва иш қобилияти сақланишини таъминлашга қаратилган ижтимоий-иқтисодий, ташкилий, техникавий, санитария-гигиена ва даволаш-профилактика тадбирлари ҳамда воситалари тизимидан иборат.
Ушбу Қонун мулк ва ҳўжалик юритиш шакли турлича бўлган корхоналар, муассасалар, ташкилотлар билан, шу жумладан айрим ёлловчилар билан меҳнат муносабатларида турган барча ишловчилар; ишлаб чиқариш амалиётини ўтаётган олий ўқув юртлари талабалари, ўрта маҳсус ўқув юртлари, ҳунар-техника билим юртлари ва умумий таълим мактабларининг ўқувчилари; корхоналарда ишлашга жалб этиладиган ҳарбий ҳизматчилар; суд ҳукми билан жазони ўтаётган шаҳслар, аҳлоқ тузатиш-меҳнат муассасалари корхоналарида ёки ғукумлар ижросини амалга оширувчи идоралар белгилайдиган корхоналарда ишлаш даврида, шунингдек жамият ва давлат манфаатларини кўзлаб ташкил этиладиган бошқа турдаги меҳнат фаолияти иштирокчиларига нисбатдан амал қилади.
Ишлаб чиқаришдаги касалланишлар. Касбий ва умумий касалланишлар ноқулай иш шароитидан келиб чиқиши мумкин. Касбий касалликлар зарарли ишлаб чиқариш омиллари таъсиридан келиб чиқади (касбий зарарлар). Улар вақтинчалик, узоқ вақтгача ёки умуман иш қобилиятини йўқотишга (ногиронликка) олиб келиши мумкин.
Касб касалликларининг айрим ҳоллари касбий заҳарланиш деб ҳисобланади (ўткир ёки сурункали). Касб касалликларининг этиологияси (келиб чиқиш) бўйича физикавий омиллар, чанг, кимёвий моддалар ва биологик одам организмига таъсир эътишидир.

1. 
   Физикавий омиллар натижасида содир бўладиган касбий касалликларга титраш касаллигикиради ва у одам организмига титрашни таъсир қилишидан келиб чиқади. Одам организмига оғир жисмоний меҳнат, одам танасининг иш вақтида эгилиб туриши доимо таъсир кўрсатади. Совуқнинг таъсири натижасида радикулитлар пайдо бўлади.
   

Одам организмига чангнинг таъсир қилиши наътижасида содир бўладиган касб касалликларига сурункали касбий ўпка фибрози, пневмокониоз ва чанглардан узоқ вақт нафас олиши натижасида келиб чиқадиган касалликлар киради.

2. 
   Кимёвий моддаларнинг таъсири натижасида келиб чиқадиган касбий касалликларга сурункали ва уткир заҳарланиш, ўткир ва сурункали тери касалликлари (дерматитлар ва экземалар), коньюктивитлар ва бошқалар киради. Қишлоқ ҳўжалиги ходимларининг организмига кўпинча турли хил кимёвий моддалар пестицидлар, камроқ ҳолларда минерал ўғитлар, углерод оксиди ва бошқа кимёвий моддалар таъсир килади.
   
3. 
   Биологик омиллар таъсири натижасида содир бўладиган касбий касалликларига, юқумли ва паразитлар касалликлар, касал ҳайвонлардан одамга ўтадиган (бруцеллёз, сап, сибирь язваси, ортиноз, токсоплазмоз ва бошқалар) ва аллергик касалликлар киради. Қишлоқ ҳўжалигида аллергик касалликлардан полинозлар, бронхиал астма ва бошқалар учрайди.