Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти

2.2.1-жадвал
Оқдарё тумани фермер хўжаликларининг меҳнат ресурслари билан таъминланиш даражаси

т/р	Кўрсаткичлар	2010 йил	2011 йил	2012 йил	2012 йил 2010 йилга нисбатан ўзгариши, %
1	Туман ҳудудда яшовчи мавжуд аҳоли	121230	124200	132111	109,0
	шундан: хотин-қизлар	60615	62100	66050	109,0
2	Меҳнат ресурслари	82120	82630	83030	101,1
	шундан: хотин-қизлар	20530	20657	20757	101,1
3	Ўртача банд бўлган аҳоли сони	46005	46345	46455	101,0
	шундан: хотин- тқизлар	11501	11586	11613	101,0
	Кичик бизнесда банд аҳоли сони	35757	40450	40866	114,3
	Меҳнатга қобилиятли ёшдан катталар	30	41	53	176,7
4	Меҳнатга қобилиятсизлар	23	20	24	104,3
5	Хўжаликда яшаб бошқа жойда ишловчилар	450	480	420	93,3
Манба: Оқдарё тумани Статистика бўлими 2010-2012 йил маълумотлари асосида муаллиф ишланмаси

Қишлоқ хўжалгида меҳнат хусусиятлари тармоқда сарфланган меҳнатнинг миқдорига, сифатига ва самарасига бевосита таъсир этади. Турлича табиий шароитда, ҳар хил даражада ихтисослашган хўжаликларда бир хил иш жараёнларини амалга ошириш учун ҳар хил миқдорда бир турдаги меҳнат сарфланади, унинг самарадорлиги ҳам бир-биридан фарқ қилади. Кеч куз, қиш ва эрта баҳорда меҳнат сарфи кескин камайиб, ҳосилни йиғиб олишда унга бўлган талаб ортади. Шу даврда мавсумий ишчилар шартнома асосида жалб этилади. Ўсимликчилик ва чорвачиликда бажариладиган ишларнинг кўпчилиги юқори даражада билим ва малака талаб этмайди. Тармоқнинг янги, унумли техникалар билан талаб даражасида таъминланмаганлиги айрим иш жараёнларини (суғориш, чиканка қилиш, ҳосилни йиғиб олиш, чорва ҳайвонларини озиқлантириш ва ҳоказо) тўлиқ механизациялаштириш имконини бермайди, натижада оддий жонли меҳнат харажатлари ортади. Шунинг учун қишлоқ хўжалигида жумладан фермер хўжаликларида меҳнат жараёнини амалга оширишда унинг самарали бўлишини таъминлаш учун барча хусусиятларни эътиборга олиш мақсадга мувофиқдир.
Қишлоқ хўжалигида меҳнат ресурсларидан йил давомида тўлиқ ва самарали фойдаланиш ҳамда уларнинг меҳнатлари унумдорлигини ошириш учун, тармоқнинг ривожланишини эътиборга олган ҳолда қўшимча иш жойларини ташкил этиш, тармоқнинг ишлаб чиқариш таркибини такомиллаштириш ва моддий-техника таъминотини юксалтириш, қишлоқ хўжалигига янги техникаларни, самарали технологияларни изчиллик билан татбиқ этиш, қишлоқда тадбиркорлик шаклларини ривожлантириш каби чора-тадбирлар тармоқдаги меҳнат ресурсларидан фойдаланишни яхшилаб, меҳнат унумдорлиги ошишига ижобий таъсир этади.
Қишлоқ хўжалик ишлаб чикаришнинг иш кучи билан таъминланиши, меҳнат билан таъминланиш коэффиценти ва меҳнат билан таъминланиш салмоғи кўрсаткичлари билан характерланиши мумкин. Меҳнат билан таъминланиш коэффициенти (МБТК) мавжуд меҳнат ресурслари микдорини (ходим, киши/соат) унга бўлган меъёрни талабга (ММР) бўлиб топилади.
М М Р М к/с