Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

BiaiiiiMiip (Иким).
Маънавиятнинг гуллаши. Мустақиллик ва динла­
раро roTviLiHK //Демократлаштириш ва инсон ҳуқук^ари. — 1999. — №41.
- Б.45.
- 225 -

---

Ў збекистон м устақилли кка эри ш гач, со б и қ шўро тузум и ­
да ҳукм рон бўлган атеизм (даҳрийлик) маф кураси ҳам б ар- 
ҳам топди. И слом д и н и асрий тутқунликдан сўнг я н а у зи ­
н и н г м а в қ е и н и т и к л а б , ж а м и я т н и н г м а ъ н а в и й ҳ а ё т и д а
аҳамиятга эга бўла бош лади.
Ўз навбатида ислом д и н и га эр к и н л и к бериш қатор и ж т и ­
моий ва м аънавий м уам м оларни ҳам келтириб чиқарди. Гар­
чи «В иж дон э р к и н л и г и ва д и н и й та ш к и л о т л а р ҳақи д а» ги
қонун а со си д а д и н д авл атд ан аж рати лган бўл са-да, и ж т и ­
моий ҳаётда, ай н и қ са ж ам и ятн и н г айрим табақалари о р а с и ­
да д и н и й м аф кур ан и н г салм оғи ортиб борди.
И слом д и н и н и н г ж ам и ят ҳаётидаги ўрни ва салм оғи ху­
сусида ва д и н и й эъ ти қ о д н и н г қайта ти к лан и ш и б и лан бор- 
л и ц т а д б и р л ар и л м и й и зл ан у вч и лар то м о н и д ан к е н г ё р и ­
ти л ган . Д и н н и н г бугунги ва эр тан ги м а в қ е и н и н г та қ д и р и
тўғрисида м улоҳазаларни баён эти ш ички иш лар и доралари 
ходимлари учун м уайян м етодологик иш ланм а ёки к о н ц е п ­
ция вази ф аси н и ҳам ўташ и мумкин.
У муман, д и н ҳозирги ш ароитда муҳим и ж ти м о и й -м ад а- 
ний ҳодисадир. Д и н н и н г ж ам и ят м аъ н ави й-м аъри ф и й ҳаётида 
тутган ў р н и н и би л и ш учун ун и н г ж ам и ят ва шахс ҳаётида 
қандай ўр и н э га л л а ш и н и , д и н н и н г д авлатга ва ш а х с н и н г 
д инга м уносабатини тари хан қандай ўзгариб б о р ган ли ги н и
илм ий таҳлил қилиш л ози м бўлади.
И л м и й ж иҳатдан К ар аган д а, д и н и н и н г ж а м и я т ҳаёти га 
таъ си р э ти ш ж а р а ён и н и тар и х ан и к к и те н д е н ц и я асоси д а 
тахлил эти ш м умкин. Булар — сакрали зац и я ва сек у л я р и за ­
ция тен д ен ц и ял ар и .
С акр ал и зац и я (лотинчада 
sacer —
муқаддас д еган м аъ н о­
ни англатади) деганда иж тим оий ҳаётни, иж тим оий и н сти - 
тутларни, ки ш и лар ҳаёти ва он ги н и муайян д и н и й эъти қод
доирасида талқи н қилиш ва изоҳлаш туш унилади.
С акрализация Ш арқ ва Ғарб маданиятида турлича қиёфада 
ва мазмунда ривожланган. Ўзбекистонда сакрализация ислом 
дини анъаналарини ж ам ият ва инсон ҳаётининг барча соҳала- 
рини мутлақ забт этиш , ҳар қандай урф-одат, анъана, удум ва