Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги мактабгача таълим муассасалари ходимларини қайта

 
 
Болаларни мактаб таълимига тайѐрлашда мактабгача таълим 
муассасаси, мактаб, маҳалла ҳамкорлиги 
 
Д.М.Бориева 
356-МТМ
Н.М.Таджиева 
359-МТМ
Бола биринчи синфга бориш арафасида муайян ривожланиш 
даражасига етган бўлиши ва баъзи билимларни эгаллаган бўлиши 
лозимлигини ҳамма билади. Бу ерда гап ўқиш ва санаш ҳақида кетаѐтгани 
йўқ, агар бунга зарурат бўлса, ўргатишади. Биринчи синф дастури савод 
чиқаришга мўлжалланган, шу боис биринчи синфга ўқувчиларни қабул 
қилаѐтган ўқитувчилар кўп ҳолларда ота-оналардан болани ўқишга 
ўргатмасликни илтимос қилишади. Акс ҳолда бола буларни такроран 
ўрганишига тўғри келади. 
Болаларни мактабга тайѐргарлиги деганда, авваламбор, руҳий тайѐрлик 
тушунилади: бола мактабга боришни истаяпти, унга мавқейининг ўзгариши 
ѐқяпти, 
ўйин 
фаолияти 
аста-секин 
ўқишга 
алмашмоқда, 
бола 
диққатнижамлашга 
ва 
қоидаларга 
амал 
қилишга 
қодир;
иккинчидан эса, болада мактабга мослашишга ѐрдам берадиган қатор 
қобилиятлар шаклланиб бўлиши керак: бўлғуси ўқувчи қоғоз варағи ҳақида 
тушунчага эга бўлиши, қайчидан фойдалана олиши, ҳафта кунларини, ой 
номларини йил фаслларини, асосий рангларни, ўз исми, фамилияси ва 
манзилини билиши лозим. Бу нарсалар унга асқотадиган энг зарур билимлар 
ҳисобланади. Одатда 7 ѐшгача барча болалар бу кўникмаларни эгаллаб 
олишади, агар болалар баъзи нарсаларни билмаса, мақсадли йўналтирилган 
машғулотлар 
ѐрдамида 
уларни 
ўргатиш 
мумкин.
Болалар предметларни бирлаштириш ѐки ажратиш машқларини 
бажаришни, 10 гача санашни, чизиқлар чизишни ва расмларни эҳтиѐтлик 
билан 
бўяшни 
билса, 
бу 
жуда 
яхши.
Болаларнинг мавқеи ўзгаришига кўниктириб бориш зарур, у яқинда 
мактабга боришини ва у ерда янги билимлар ва кўплаб дўстлар орттиришини 
айтиш лозим.Мактабда дарслар бўлишини, дарс пайтида диққатни бир жойга 

---

110 
тўплаб тинглаш лозимлигини, танаффуслар пайтида эса дам олиш 
мумкинлигини тушунтириш керак. Болаларда мактаб ва ўқитувчиларга 
нисбатан қувончли ва ижобий муносабатни шаклланти-ришга ҳаракат қилиш 
керак.
Бундан ташқари, болаларнинг янги жамоанинг аъзосига айланишини 
ҳам унутмаслик муҳим. Унда танишиш ва янги дўстлари билан ўзини тутиш 
қобилияти борлигига ишонч ҳосил қилиш керак. Баъзан янги муҳитга тушиб 
қолган болада агрессивлик ѐки бошқалардан ажралиб қолиш ҳолатлари 
кузатилади. Жажжи ўқувчини мактабга мослашиш даврида диққат билан 
кузатиб бориш пайдо бўлаѐтган муаммоларни ўз вақтида кўриш ва болага 
ѐрдам кўрсатиш имконини беради.