Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги а. ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика институти

ЖАМИЯТНИ ИЛМИЙ БИЛИШ

Жамият, ундаги ижтимоий жараёнларни тўғри англаш, бахолаш имконини беради

Жамиятни бошқариш имконини беради.

Тараққиёт истиқболларини аниқлаш – башорат қилиш (прогнозлаш)га ёрдам беради.

Инсон ўз келажагини тахмин ва гумонларга асосланиб эмас, балки фан амалиётнинг чуқур илмий хулосаларига асосланиб билиб олади. Бундан жамиятни илмий билиш унинг келажагини прогноз қилишга ёрдам беради, деган хулосани чиқариш мумкин. инсон ва инсоният билимлари бугунги хаёт нотекисликларини тушунтирибгина қолмай, келажакни олдиндан кўра билишга имкон яратади.

Башорат (прогноз) бирон-бир ходисанинг келажакдаги холати хақидаги илмий тадқиқотларга асосланган эхтимолий характердаги мулохаза. Башорат а) табиий-илмий; б) ижтимоий кўринишларда намоён бўлади. Ижтиомий башоратдан жамият хаётида кенг фойдаланилади; улар ёрдамида фан ва техника тараққиёти прогнозлари, иқтисодий прогнозлар, сиёсий прогнозлар илгари сурилиши мумкин. Фан ва амалиёт жамиятни олдиндан билишнинг энг ишончли қуролидир.
Жамият ҳаётини чуқур ўрганишда юқорида баён этилган методлар билан бир қаторда эксперт бахолаш, экстраполяция, тарихий аналогия, компьютер орқали намуналаштириш методларидан хам фойдаланилади.
Экстраполяция муайян бирон-бир ходисанинг бир қисмини кузатиш натижасида олинган хулосани бошқа қисмга, бошқа худудга, ёки келгусига тадбиқ этиш.
Эксперт бахолаш тарихий жараён хақидаги чуқур ва аниқ илмий тасаввурларга, илмий тадқиқот натижаларига таянган холда бахс бериш. Тарихий аналогия бирон-бир жараён, ходиса хақида ўтмиш ходисаларига қараб хулоса чиқариш.
Ижтимоий билиш аввлао жамият тараққиёти қонунларини очишга ваш у асосда онгли фаолият кўрсатишга ёрдам беради. Жамият тараққиёти қонуний жараён, унда амал қиладиган қонунлар умуминсоний характерга эга. Айни вақтда бу қонунлар алоҳида олинган мамлакатда ўзига хос тарзда амал қилади.
Маълумки, жахон миқёсида мустамлакачиликнинг тугатилиши янги босқичнинг, мамлакатлар демократик тараққиёт босқичини бошлаб берди, бу холни Ўзбекистон мисолида кўриш мумкин. Ўзбекистон ижтиомий тараққиётининг ўзига хос «ўзбек модели» мамлакатимизнинг ижтимоий билиш соҳасидаги қўлга киритган катта ютуғи хисобланади. «Ўзбекча модел» мамлакатимизнинг тараққиёт истиқболларини ўзида акс эттиради.
Бу модель Республика Президенти Ислом Каримов томонидан ишлаб чиқилган ва унинг «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли», «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари», «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда», «Ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш, фуқаролик жамиятини шакллантиришнинг асосий йўналишлари» каби асарларида ўз ифодасини топган. Унда тўғри кўрсатилганидек, бизнинг бош стратегик мақсадимиз ижтимоий йўналтирилган бозор муносабатларига босқичма-босқич ўтиш орқали демократии хукукий давлат ва эркин фуқаролик жамиятини барпо этишдан иборат. Айни вақтда тараққиётнинг хар бир босқичи – янги муаммолар ва уларни бартараф этиш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат. Бунга жамиятни илмий билиш асосида эришилди. Таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда олиб берилаётган ислоҳотлар, ички ва ташқи сиёсатимизнинг мазмуни айнан ижтиомий билиш натижасида хосил бўлган. Белгиланган стратегик мақсад – келажаги буюк давлат, тараққий этган мамлактани барпо этиш – келажак истиқболимиз.

1 В.С.Барулин. Социальная философия. Учебник для вузоа.-Москва, «ФАИР – ПРЕСС, 1999 й, 4-22 бетлар.

1 Жаҳон фалсафаси тарихидан лавҳалар. I қисм. Т., 2004 йил 264-бет.

1 Қаранг. Қомусий луғат. – Т, «Шарқ», 2004 йил, 377-бет.

1 Қаранг.: Ўзбекистонда ижтимоий-фалсафий фикрлар тарихидан лавҳалар. – Т., «Ўзбекистон», 1995 йил, 49-бет.

2 Ўша ерда 68 - бет

1 Фалсафа. £омусий лу²ат.-Т., «Шарі» , 2004 йил, 331-332-бетлар

1 Ислом Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка та[дид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолотлари.- Т., «Ўзбекистон», 1997 йил, 173-бет.

1 О.Г.Данильян, В.М.Гараненко. Философия. – Москва, ЭКСМО, 2005 йил, 312 бет.

1 Falsafa.-T., 2006 йил, 335 бет.

1 С.Э.Крапивенский Социальная философия.-Москва, «ВЛАДОС», 1998 йил, 92-бет.

1 Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий исти қлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. – Т., «Ўзбекистон», 1993 йил, 74-бет.

2 Қаранг: О.Г.Данильян, В.М.гараненко. Философия – Москва, «ЭКСМО» 2005 г., стр. 398.

3 Фалсафа. Қомусий луғат. – Т., «Шарқ» 2004 йил, 17-бет.

4 Ўша асар 17-бет.

5Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. – Т., 1993 йил, 19-бет.

6 Каримов И.К. Юксак малакали мутахассислар – тараққиёт омили – Т., «Ўзбекистон» 1995 йил, 9-бет.

7 Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. – Т., 11-бет.

8 Фалсафа. Қомусий лугат. – Т., «Шарқ» 2004 йил, 331-332 бетлар.

9 И.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. – Т., «Ўзбекистон» 1997 йил., 13-бет.

10 Ўша асар. 181-бет.

11 Ўзбекистон: 13 йил мустақил тараққиёт йўлида. – Т., «Ўқитувчи» 2004 йил, 13-14 бетлар.

12 И.Каримов. «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда» - Т., «Ўзбекистон» 1999 йил, 30-бет.

13 Ахмад Дониш. Наводир ул-вақоеъ. – Т., 1964 йил, 60-61 бетлар

14 Қаранг: Анвар Чориев. Инсон фалсафаси. Инсон тўғрисидаги фалсафий фикрлар тараққиёти. – Т., 1998 йил, 162-бет.

15 Қаранг: Фалсафа. Қомусий лугат. – Т., «Шарқ», 2004 й., 214-бет.

1 О.Г.Данильян, В.М.Тараненко. Философия – Москва, «ЭКСМО» 2005 йил, 365-374 бетлар.

16 Фалсафа. Э.Юсуповнинг умумий тахрири остида. – Т., «Шарқ» 1999 йил, 283-284 бетлар.

17 С.Э.Крапивенский. Социальная философия – Москва, 1998, стр. 285-286.

18 Анвар Чориев. Инсон фалсафаси. II. Мустақил шахс. – Т., 2002 йил.

19 Ўша асар. 246-бет.

20 Ўзбек тилининг изохли лугати, 1 том – Москва, 1981 йил, 534-бет.

21 Ислом Каримов. Жамиятимиз мафкураси халқни-халқ, миллатни-миллат қилишга хизмат этсин. Т., «Ўзбекистон» нашр., 1998 йил.

22 Қаранг: Ғарб фалсафаси. – Т., «Шарқ» нашр., 2004 йил, 588-589 бетлар.

23 Ўша асар. 580-бет.

24 Ислом Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида; хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. – Т., «Ўзбекистон» 1997 йил, 296-297 бетлар.

25 Жахон фалсафаси тарихидан лавҳалар. 1-қисм. – Т., Ўзбекистон файласуфлар миллий жамияти нашр., 2004 йил, 115-116 бетлар

26 Фалсафа. Қомусий луғат. – Т., «Шарқ» нашр., 2004 й., 74-бет.

27 Ўша ерда. 88-бет.

28 Ўша ерда. 363-бет.

29 Билиш фалсафаси. – Т., «Университет» нашр., 2005 йил, 191-бет.

30 Ғарб фалсафаси. – Т., «Шарқ» нашр., 2004 йил 601-бет.