Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

Адабиётлар:
1.
Bignell D.E., Higashi M. Termites: Evolution, Sociality, Symbiosis, Ecology. — Dordrecht: 
Kluwer Academic Publishing, 2000. - С. 1-66.
2.
Quarles B.V. New technologies for termite control. 1995.,Volume XVII,-Р.34-36.
3.
Rosario C., Snetsinger R. Are secondary eastern subterranean termite nests overlooked “Pest. 
Manag” - 1990. - N 2., - P. 26 - 27. 
4.
Scheffrahn R.H., Su N-Y., Chose J.A., Mangold J.R., Grace J.K. Yates J.R. First record of 
C.cynocephalus
Light (Isoptera: Kalotermitidae) and natural woodland infestations of C. brevis 
(Walker) on Oahu, Hawaiian Islands // Proc. Hawaii. Entomol. Soc. -2000. -P. 141-145.
5.
Su.N.Y., Scheffrahn R.H. Laborotory evaluation of two chitin synthesis inhibitors, hexaflumuron 
and diflubenzuron, as bait toxicants against the 
Formosan 
subterranean termite and eastern 
subterranean termite (Isoptera: Rhinotermitidae) // J. Econ. Entomol. -1993-P. 1453-1457. 
6.
Varma A., Bala K.K., Jaishree P., Sadena S., Konig H. Lignocellulose degradation by 
microorganisms from termite hills and termite gurs, a survey on the present state of the art. 
//Federation of European Microbiological Societies Microbiology Reviews. -1994. (15) -P. 9-28. 
7.
www.mmg.com. -US Patent #D471,950 Witmire Micro-gen // Prescription treatment.
СAНОAТЛAШГAН ҲУДУДЛAРДA БИОХИЛМAХИЛЛИКНИ МУҲОФAЗA ҚИЛИШ 
Д.О.Aтоевa –тaлaбa, Илмий рахбар: Б.Б.Тоҳиров – б.ф.н., доцент. 
Бухоро давлат университети. dilsoraatoyeva@gmail 
Республикада ўсимлик дунёси – 4 500 турдан, ҳайвонот дунёси – 15 700 турдан ортиқ. 
Шулардан 324 тур ўсимлик ва 184 тур ҳайвонот дунёси Ўзбекистон Республикасининг Қизил 
китобига киритилган. 
Бугунги кунда республикада юридик мақомга эга бўлган жами 13 та (1.5 млн.га) 
муҳофаза етиладиган табиий ҳудудлар мавжуд, булардан 3 таси Қўмитага, 8 таси Ўрмон 
хўжалиги давлат қўмитасига ва 1 таси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасига 
қарашли. 
Ўсимлик дунёсининг 591 та туридан 341 таси (60,57%), ҳайвонот дунёсининг барча 250 
та тури, муҳофаза етиладиган табиий ҳудудларнинг 464 та объектидан 326 тасининг (84,9%) 
геобазаси 1:200 000 масштабда харита маълумотлари давлат кадастри ягона тизимига 
киритилди. 
Ҳозирда Қўмита тегишли вазирлик ҳамда идоралар билан ҳамкорликда Ўзбекистон 
Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ўсимлик ва ҳайвонот дунёси объектларининг давлат 
ҳисоби ва мониторингини юритиш тўғрисида”ги қарор лойиҳаси ишлаб чиқилмоқда. 
Хусусан, Ўзбекистон Республикасининг «Муҳофаза етиладиган табиий ҳудудлар 
тўғрисида»ги Қонунининг ижросини таъминлаш ва муҳофаза етиладиган табиий ҳудудларда 
фуқароларнинг рекреация, экологик ва бошқа турдаги туризмларга бўлган ҳуқуқларини 
таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018-йил 8-
январдаги “Муҳофаза етиладиган табиий ҳудудларда бўлишни тартибга солишнинг айрим 
масалалари тўғрисида”ги 13-сонли қарори қабул қилинди. Унга кўра, муҳофаза етиладиган 
табиий ҳудудларда бўлиш учун тўлов ҳар бир ташриф буюрувчи учун суткасига енг кам ойлик 
иш ҳақининг 5 фоизи миқдорида амалга оширилади. 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон Республикасида 
атроф табиий муҳитнинг давлат мониторинги тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида” 2002-
йил 3-апрелдаги 111-сон қарорини амалга ошириш мақсадида кейинги 15 йилда республикада 
мониторингнинг ягона тизими яратилди, атроф табиий муҳитни ифлослантирувчи асосий 
табиий ва техноген манбаларнинг рўйхати шакллантирилди, ўлчашларни бажаришнинг 
замонавий методикалари ишлаб чиқилди, екоаналитик лабораторияларнинг моддий-техника 
базаси модернизация қилинди, мониторинг натижаларини умумлаштириш ва таҳлил қилиш 
учун Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси ҳузурида давлат 
ахборот-таҳлил маркази ташкил етилди. 
Хулоса қилиб, мамлакатимизда ратификация қилинган халқаро конвенсиялар асосида 
Ўзбекистон зиммасидаги мажбуриятларни бажариш ҳам доимий еътиборда. Жумладан, 
ҳавонинг озон қатламига зарар йетказадиган моддалардан фойдаланишни бартараф етиш 

---

79 
мақсадида Озон офиси ташкил етилди ва бу жабҳада қатор илмий-амалий лойиҳалар 
бажарилмоқда. Чиқиндиларни бошқариш, биохилма-хилликни асраш миллий стратегиялари ва 
ҳаракат дастурлари, табиий енергия манбаларидан фойдаланиш лойиҳалари, иқлим 
ўзгаришининг салбий таъсирларини камайтириш бўйича кенг кўламли ишлар татбиқ 
етилмоқда. Ўзбекистонда бой табиий захиралар салоҳиятидан оқилона фойдаланиш ва атроф-
муҳитни муҳофазалашга катта еътибор қаратилмоқда, – дейди БМТнинг Йевропа ва МДҲ 
мамлакатлари минтақавий бюроси директори ўринбосари Йенс Вандел. – Иқлим ўзгаришининг 
олдини олиш, биологик захираларни муҳофазалаш, енергия ресурсларини тежаш, иқтисодиёт 
тизимларида соф ривожланиш механизмларини 34 жорий етиш каби йўналишлардаги 
лойиҳалар еътиборга молик.