Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

 
УДК: 581.9: 635.926 (477) 
НОЁБ ДОРИВОР ЎСИМЛИК ХУШБЎЙ ИГИР (
ACORUS CALAMUS
 L.)НИ СУНЪИЙ 
ШАРОИТДА ЎСТИРИШ 
К.Қ.Раҳмонова – талаба, Й.Ш.Ташпўлатов – доцент,
Самарқанд давлат университети. [e-mail]
 
Ўзбекистон табиий флорасида озиқ-овқат, ем-хашак, техникада фойдаланиладиган, 
эфир мойли ва халқ хўжалигининг турли тармоқларида фойдаланиладиган ўсимликлар билан 
бир қаторда халқ табобатида ва илмий тиббиётда кенг қўлланиладиган доривор ўсимликлар 
ҳам мавжуд. Бу ўсимликларни табиий флорадан топиш, тарқалиши ва биологик 
хусусиятларини ўрганиш, истиқболли турларини маданийлаштириш кейинги йилларда катта 
эътибор берилаётган дори препаратларини хом-ашё заҳирасини яратишда муҳим манба 
ҳисобланади. Тадқиқот объектимиз ҳисобланган хушбўй игирнинг доривор хусусиятларини 
маҳаллий халқ яхши билган ҳолда уни анча қадимдан фойдаланиб келиши натижасида 
Республикамиз ҳудудида деярли йўқолиш арафасига келиб қолган. Қолаверса, Ўзбекистон 
Республикаси Президентининг 2017 йил 3 майдаги ПФ-5032-сон “Нукус-фарм”, “Зомин-фарм”, 
“Косонсой-фарм”, “Сирдарё-фарм”, “Бойсун-фарм”, “Бўстонлиқ-фарм” ва “Паркент-фарм” 
эркин иқтисодий зоналарини ташкил этиш тўғрисида” ги Фармони, 2017 йил 7 ноябрдаги ПФ-
5229-сон «Фарматсевтика тармоғини бошқариш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги Фармони, 2017 йил 20 апрелдаги ПҚ-2911-сон «Республика 
фарматсевтика саноатини жадал ривожлантириш учун қулай шарт-шароитлар яратиш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги қарори ҳамда мазкур фаолиятга тегишли бошқа меъёрий-ҳуқуқий 
ҳужжатларда белгиланган вазифаларни амалга ошириш мақсадида ушбу доривор ўсимликни 
вегетатив кўпайтириш технологиясини ишлаб чиқиш бугунги кундаги долзарб вазифаларда 
ҳисобланади. Мамлакатимизда ва бошқа республикаларда фойдали сув ўсимликларининг 
биоекологик хусусиятлари, интродуксиялаш ва кўпайтириш бўйича эътиборга молик амалий 
ишлар олиб борилган (Арабова, 2007; Рязанова, 2004, 2005; Евсеенко, 2000). Хушбўй игирни 

---

114 
тарқалиши, дориворлиги, биоекологик хусусиятлари ва кимёвий таркиби МДҲнинг бошқа 
ҳудудларида нисбатан яхшироқ ўрганилган (Холмуродова, 2007)