Ўзбекистон республикаси фанлар академилси хоразм маъмун академияси

© “АВ11 МАТН1ЮТ-К0^8АЬТ” МЧЖ, 2007.
Ноширлик хуқуки Отамурод Қўшжонов ва Неъмагтжон Полвоновлар билан 
келишилган холда шартнома асосида олинган.
Барча хукуклар ҳимояланган. Ушбу китобнинг хеч бир кисми муаллифлик 
хукуки эгаларининг ёзма розилигисиз хеч кандай шаклда нашр этилиши 
мумкин эмас.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Сўзбоши
‘Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов 
1998 йил 26 июнда тарихчи олимлар ва журналистлар 
билан килган суҳбатида таъкидлаганидек, «... Биз ҳакконий 
тарихимизни тиклашимиз, халқимизни, миллатимизни ана шу 
тарих билан куроллантиришимиз зарур»1. Президентимизнинг 
бу жумлани куйиниб такрорлашида чукур маъно бор. Чунки 
шўролар замонида тарихий хакикатни билишга интилиш 
рагбатлантирилмас эди, бунинг устига хукмрон мафкура 
манфаатларига хизмат килмайдиган манбалар халк кузидан 
иложи борича йирок сакланарди2. Шунинг учун ҳам шўролар 
даврида Ўзбекистон тарихини ёзишда тадқиқотчилар ҳукмрон 
мафкура бўлган коммунистик ғояга хизмат қилишга мажбур 
бўлдилар. Эндиликда эса мустақиллик бизга юртимизнинг 
ҳаққоний тарихини тиклаш ва ёритишга имкон берди.
XX аср ўзбек халки тарихида рўй берган энг муҳим воқелик, 
шубхасиз, давлат мустақиллигига эришиш бўлди. Истиклол 
шарофати билан халкнинг асрий орзуси ушалиб, мустакиллик 
туфайли ўз эътикоди, урф-одатлари, қадриятлари ўз ўрнига 
кайтди. Республика тараккиётининг ўзбек халкига хос бўлган 
хусусият ва анъаналарини ҳисобга олган ҳолда ўз ривожланиш 
йўлини танлаши, бой маданияти ва маънавиятини эъзозлаш, 
халк истиқболига каратилган миллий истиқлол мафкурасини 
тарғиб этиш, Ватан тарихини холисона ўрганиш ва тадкик 
этишни хаётий зарурият даражасига кўтарди. Ўз олдига ҳукукий- 
демократик давлат қуришни максад килиб олган Ўзбекистоннинг 
XXI асрдаги истиқбол сиёсати - бу жамиятни демократлаштириш 
ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир. Зеро 
мазкур жамиятни барпо этишда сиёсий институтлар фаолиятини 
эркинлаштириш, ижтимоий харакатлар, сиёсий партиялар 
фаолиятини такомиллаштириш ва ривожлантириш лозим.
1 
Каримоа И А
Ьиз келажагимизни 
ўз
кўлимиз билан курамиз. 7-жилд. Т.: Уэбекистон, 1999. 149-бет. 
’ Ўшаасар. 133-бет.
3
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ўзбекистон 
Республикаси 
Президенти 
И.А. 
Каримов 
таъкидлаганидек, “Кўппартиявийлик аввало жамиятимизда ўз 
манфаат ва қарашларига эга бўлган ҳар қайси ижтимоий қатлам 
ва гуруҳнинг мақсад ва интилишларини тўлик акс эттириш учун 
керак'” .
Шундай жамият барпо этилаётган бир даврда Ватан тарихида 
муҳим рол ўйнаган ва ўзига хос из колдирган ижтимоий 
ҳаракатлар, сиёсий партиялар тарихини ўрганиш тарих фани 
олдида турган долзарб масалалардан бири ҳисобланади.
Уч минг йиллик давлатчилик анъаналарига эга бўлган ўзбек 
халки тарихида Хоразм давлатчилиги алоҳида ўрин тутади. 
Хива хонлиги ва 1920 йил апрелда ташкил топган ХХСР Ўрта 
Осиё ва Қозоғистоннинг янги тарихи даври давлатчилигида 
минтақада сезиларли из колдирган. Бугунги кунда Республикада 
олиб борилаётган тарихий тадкикотлар йўналишида XX асрда 
содир бўлган сиёсий, ижтимоий ва иктисодий ўзгаришларнинг 
тарихини ўрганиш муҳим ўрин тутади. Ўзбек халки давлатчилиги 
тарихи концепцияси лойиҳасида ўзбек давлатчилиги тарихини 
холисона, ҳакконий яратиш мақсад килиб қўйилган бўлиб, унда 
“ўзбек халкининг чор Россияси мустамлакачилиги ва шўролар 
истибдоди давридаги иқтисодий, ижтимоий, маданий, маъна- 
вий аҳволига холисона баҳо бериш”2 алоҳида кайд килинган. 
Шунингдек, Хоразмдаги ижтимоий-сиёсий жараёнлар тарихига 
оид манбаларни бир тизимга солиш, ҳозирги замон талабидан 
келиб чиқиб, уларни янгича ёндашув асосида ўрганиш ва илмий 
муомалага киритиш ҳамда бу йўналишда илмий хулосалар бериш 
ҳам мавзунинг долзарблигини кўрсатади.
Ислом Каримов боскинчиларнинг карам халкларга нисбатан 
тутган сиёсати тўғрисида куйидагича гапирган: “Хоҳ ўтмишда, 
хоҳ бугун бўлсин, бошқа миллат, давлатни ўзига карам килиш 
ниятида ҳаракат қилган, қилаётган кучлар доимо бир сиёсатни 1
1