Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси

---

 

Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси
 
______________________________________________________________________ 
Амалий иқтисодиёт фани 
2 
мавзу. 
Ишлаб чиқариш жараёни ва унинг натижалари. Иқтисодий тизимлар. 
 
 
Режа: 
 
2.1. 
Ишлаб чиқариш омиллари ва уларнинг туркумланишига доир ёндашувлар. 
Ишлаб чиқариш омиллари тўғрисидаги назариялар.
2.2. 
Ишлаб чиқариш жараёнининг мазмуни ва унинг иқтисодий асослари. Ишлаб 
чиқариш имкониятлари эгри чизиғи ва унинг чегараси.
2.3. 
Ишлаб чиқариш самарадорлиги кўрсаткичлари ва ҳисоблаш усуллари. 
Ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш йўллари ва омиллари. 
2.4. 
Иқтисодий тизимлар ва уларнинг моделлари. 
2.1.Ишлаб чиқариш омиллари ва уларнинг туркумланишига доир 
ёндашувлар. Ишлаб чиқариш омиллари тўғрисидаги назариялар.
Ижтимоий-иқтисодий тараққиётнинг барча босқичларида инсон ҳаётининг 
асосини моддий неъматлар ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш ташкил этади. 
Чунки, ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш жараёнлари бўлмаса, айирбошлайдиган, 
тақсимлайдиган ва истеъмол қиладиган неъматларнинг ўзи бўлмайди. 
Ишлаб чиқариш жараёнининг мазмунини чуқур англаш учун, энг аввало, ишлаб 
чиқариш омиллари ва уларнинг таркибий қисмлари билан танишиб чиқиш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади. Ишлаб чиқариш жараёнида бевосита қўлланилувчи барча 
ресурслар ишлаб чиқариш омиллари дейилади. Иқтисодиётнинг тизими ва шаклидан 
қатъий назар ишлаб чиқариш содир бўлиши учун учта омил: ишчи кучи, меҳнат 
қуроллари ва меҳнат предметлари бўлиши шарт. Бундан кўринадики, ишлаб чиқариш 
омиллари иқтисодий ресурслардан фарқли ўлароқ, ўз ичига фақат ишлаб чиқариш ва 
хизмат кўрсатиш жараёнида бевосита иштирок этувчи унсурларни олади. Мисол учун, 
иқтисодий ресурснинг муҳим таркибий қисмларидан ҳисобланган пул ресурслари 
истеъмол моллари ишлаб чиқариш жараёнида бевосита қўлланилмаганлиги сабабли 
ишлаб чиқариш омили бўла олмайди. Ишлаб чиқариш омилларининг моҳиятини янада 
кенгроқ тушуниш учун уларнинг ҳар бирига алоҳида таъриф бериб ўтамиз. 
Ишчи кучи
деб инсоннинг меҳнат қилишга бўлган ақлий ва жисмоний 
қобилиятларининг йиғиндисига айтилади. Ишчи кучи меҳнат қобилиятига эга бўлган 
кишилар учун хосдир.