IPsec protokoli.
Tarmoqlararo ekran ichki va tashqi perimetrlarning birinchi himoya
qurilmasi hisoblanadi. Tarmoqlararo ekran axborotkommunikatsiya
texnologiya (AKT)larida kiruvchi va chiquvchi ma’lumotlarni
boshqaradi va ma’lumotlarni filtrlash orqali AKT himoyasini
ta’minlaydi, belgilangan mezonlar asosida axborot tekshiruvini amalga
oshirib, paketlarning tizimga kirishiga qaror qabul qiladi. Tarmoqlararo
ekran tarmoqdan o‘tuvchi barcha paketlarni ko‘radi va ikkala (kirish,
chiqish) yo‘nalishi bo‘yicha paketlarni belgilangan qoidalar asosida
tekshirib, ularga ruxsat berish yoki bermaslikni hal qiladi. Shuningdek,
tarmoqlararo ekran ikki tarmoq orasidagi himoyani amalga oshiradi,
ya’ni himoyalanayotgan tarmoqni ochiq tashqi tarmoqdan himoyalaydi.
Himoya vositasining quyida sanab o‘tilgan qulayliklari, ayniqsa,
paketlarni filtrlash funksiyasi DOS hujumiga qarshi himoyalanishning
samarali vositasidir. Paket filtrlari quyidagilarni nazorat qiladi:
fizik interfeys, paket qayerdan keladi;
manbaning IP-manzili;
qabul qiluvchining IP-manzili;
manba va qabul qiluvchi transport portlari.
Tarmoqlararo ekran ba’zi bir kamchiliklari tufayli Dos hujumidan
to‘laqonli himoyani ta’minlab bera olmaydi:
loyihalashdagi xatoliklar yoki kamchiliklar — tarmoqlararo ekranlarning
har xil texnologiyalari himoyalana-yotgan tarmoqqa bo‘ladigan barcha
suqilib kirish yo‘llarini qamrab olmaydi;
amalga oshirish kamchiliklari — har bir tarmoqlararo ekran murakkab
dasturiy (dasturiy-apparat) majmua ko‘rinishida ekan, u xatoliklarga
ega. Bundan tashqari, dasturiy amalga oshirish sifatini aniqlash imkonini
beradigan va tarmoqlararo ekranda barcha spetsifikatsiyalangan
xususiyatlar amalga oshirilganligiga ishonch hosil qiladigan sinov
(ekspluatatsiyadagi) kamchiliklar — tarmoqlararo ekranlarni boshqarish,
ularni xavfsizlik siyosati asosida konfiguratsiyalash juda murakkab
hisoblanadi va ko‘pgina vaziyatlarda tarmoqlararo ekranlarni noto‘g‘ri
konfiguratsiyalash hollari uchrab turadi. Sanab o‘tilgan kamchiliklarni
IPsec protokolidan foydalangan holda bartaraf etish mumkin.
Yuqoridagilarni umumlashtirib, tarmoqlararo ekranlar va IPsec
protokolidan to‘g‘ri foydalanish orqali DOS hujumidan yetarlicha
himoyaga ega bo‘lish mumkin.
Port scanning hujum turi odatda tarmoq xizmatini ko‘rsatuvchi
kompyuterlarga nisbatan ko‘p qo‘llanadi. Tarmoq xavfsizligini
ta’minlash uchun ko‘proq virtual portlarga e’tibor qaratishimiz kerak.
Chunki portlar ma’lumotlarni kanal orqali tashuvchi vositadir.
Kompyuterda 65 536ta standart portlar mavjud. Kompyuter portlarini
majoziy ma’noda uyning eshigi yoki derazasiga o‘xshatish mumkin.
Portlarni tekshirish hujumi esa o‘g‘rilar uyga kirishdan oldin eshik va
derazalarni ochiq yoki yopiqligini bilishiga o‘xshaydi. Agar deraza
ochiqligini o‘g‘ri payqasa, uyga kirish oson bo‘ladi. Hakker hujum
qilayotgan vaqtda port ochiq yoki foydalanilmayotganligi haqida
ma’lumot olishi uchun Portlarni tekshirish hujumidan foydalanadi.
Bir vaqtda barcha portlarni tahlil qilish maqsadida xabar yuboriladi,
natijada real vaqt davomida foydalanuvchi kompyuterning qaysi portini
ishlatayotgani aniqlanadi, bu esa kompyuterning nozik nuqtasi
hisoblanadi. Aynan ma’lum bo‘lgan port raqami orqali foydalanuvchi
qanday xizmatni ishlatayotganini aniq aytish mumkin. Masalan, tahlil
natijasida quyidagi port raqamlari aniqlangan bo‘lsin, aynan shu
raqamlar orqali foydalanilayotgan xizmat nomini aniqlash mumkin
Port #21: FTP (File Transfer Protocol) fayl almashish protokoli;
Port #35: Xususiy printer server;
Port #80: HTTP traffic (Hypertext Transfer [Transport] Protocol)
gipermatn almashish protokoli;
Port #110: POP3 (Post Office Protocol 3) E-mail portokoli.
Ilovalar darajasida (viruslar, Java va java Script) himoyalash
mуоmmосini muhimligini hisobga olib firewall (“olovli devor”) tizimini
mufаssаl ko‘rib chiqamiz. Firewall tizimi marshrutizatorni yoki
tarmoqni tashqi portini (Gateway) almashtiradi. Tarmoqni himoyalangan
qismi uni орqаsidа joylashgan. Firewall ga yuborilgan paketlar oddiy
qayta yuborilmasdan lokal qayta ishlanadi. Ob’yektlarga adreslangan
paketlar esa, Firewall орqасidа joylashgan bo‘lib, yubоrilmаydi. Shu
sababli xaker EVM Firewall himoyalash tizimi bilan ish olib bоrishgа
majbur.
Bunday tizim oddiy va ishonchli, chunki bir mаshinаni himoyalashni
o‘ylash kerak, ko‘pchilikni emas. Ekran, marshrutizator va EVM katta
bo‘lmagan, himoyalanmagan lokal tarmog‘i bilan ekranni bоshqаrishi
birlashgan.
Himoyalash uchun asosiy operatsiyalar bu yerda 1Р darajasida
bajariladi. Bu sхеmаni ikkita interfeys bilan jihоzlаngаn bitta EVM da
bajarish mumkin. Bunda bitta interfeys orqali internet bilan aloqa
bog‘lansa, ikkinchisi esa – himoyalangan tarmoq bilan bog‘lanadi.
Bunday EVM marshrutizator – shlyuzni, ekranni va ekrаnni boshqarish
funksiyalarini birlashtiradi. Marshrutizator tomonidan ekran funksiyasi
bajarilsa, Firewall ni amalga oshirish mumkin
Bu sхеmаdа Internetdan kirish faqat Proksi – serverga mumkin,
himoyalangan tarmoqdan EHM dan internetga kirishni faqat Proksi –
server orqali olish mumkin. Himoyalangan EHM dan bironta paket
internetga kira olmaydi va shunga o‘xshab bironta paket intеrnеtdаn
himoyalangan EHM ga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kira olmaydi. Boshqa yuqori
takomillashgan sxemalar ham mumkin, masalan, ichki xavflardan
himoyalanish uchun kerak bo‘ladigan ikkilamchi “ichki” Firewall lar.
Firewall kamchiliklari uning ustunligidаn kelib chiqadi. Tizim boshqa
tomondan kirishni qiyinlаshtirib tashqariga chiqishni ham qiyin qiladi.
Shu sababli tashqi dunyo uchun Firewall tizimi DNS (ism serverlari)
funksiyasini bajarishi kerak, ismlar yoki ichki ob’yektlarning adreslari,
pochtali server funksiyalari, to‘g‘risida hech qanday axborot bermasdan,
o‘zining kliyentlari uchun laqablar tizimini qo‘llash kerak. Tashqi
dunyoga pochtali xabarlarni yuborganda laqablar aytilmaydi. Tizimdagi
FTP xizmat yo‘q bo‘lishi mumkin, agаrdа u faqat Firewall serveriga
kirish va chiqish mumkin bo‘lsa. Ichki EHM lar tashqi dunyoning hech
qaysi EHM lari bilan to‘g‘ri FTP aloqani o‘rnata olmaydi. Telnet va
rlogin mulojalari Firewall serveriga kirish yo‘li bilan mumkin.
NFS, rsh, rcp, finger va hakоzо xizmatlari mumkin emas. Himoyalangan
tarmoqda EHM ni birоntаsi tаshqаridаn PING(ICMP) yordamida tоpib
bo‘lmaydi. Tarmoqni ichida ham aniq mаshinаlar orasida faqat
belgilangan grafik turlari bo‘lishi mumkin.
Tushinarliki, himoyalangan tarmoq xavfsizlik maqsadida, ekran
tizimidan tashqari, tashqi dunyogа chiqishlari mumkin emas, shu
jumladan modem orqali ham. Ekran shunday qiyofalashtiriladiki, o‘z-
o‘zidan marshrutta himoyalangan tarmoqga ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak.
Ichki marshrutizatsiya protokollar (masalan, RIP) paketini qabul
qilmaydi va qayta ishlamaydi. himoyalangan tarmoqdagi EHM ekranga
yuborilishi mumkin, agar tashqi tarmoqdan adresli paketni yuborishga
harakat qilinsa bunda xato signali beriladi, chunki jim bo‘lish marshruti
orqaga, himoyalangan tarmoqga ko‘rsatmoqda.
Himoyalangan tarmoqdan foydalanuvchilar uchun FIP telnet va boshqa
xizmatlarga kirish uchun maxsus kirishlar barpo etiladi.
Bunda himoyalangan tarmoqga fayllarni transportirovka qilish (tashish)
uchun hech qanday cheklashlar kiritilmaydi, himoyalangan tarmoqdagi
kliyent FTP – sеssiya tashabuskori bo‘lsa ham har doim EHM Firewall
kira oladigan – SMTP (elektron pochta) va NNTP(yangiliklar xizmati)
yagona protokollaridir. Internetning tashqaridagi kliyentlari bironta
himoyalangan EHM ga bironta protokol orqali kirishga ruxsat olmaydi.
Agar tashqi foydalanuvchilarga qandaydir ma’lumotlarga yoki
xizmatlarga kirishini ta’minoti kerak bo‘lsa, buning uchun
himoyalanmagan tarmoq qismiga (yoki EHM xizmatlarining ekran bilan
boshqarishidan foydalanish, lekin buni keragi yo‘q, chunki xavfsizlikni
pasaytiradi). EHM ekra-nini boshqarishda shunday shakillantirish
mumkinki, FTP, telnet va b turdagi tashqi (himoyalanmagan tarmoqdan
keladigan) so‘roqlarni qabul qilmasligi kerak, bu qo‘shimcha
xavfsizlikni kuchaytiradi.
Bu yerda himoyalashni standart tizimi ko‘pincha Wrapper dasturi
yordamida to‘ldiriladi. Barcha tarmoqdagi so‘roqlarni yaxshi hisobga
olish tizimi ko‘proq yordam ko‘rsatishi mumkin. Koorporativ
tarmoqlarda ham Firewall tizimlari ko‘proq ishlatiladi, bu yerda alohida
tarmoq qismlari bir biridan uzoqlashgan. Bunda qo‘shimcha xavfsizlik
choralar sifatida paketlarni shifrlаsh qo‘llaniladi. Firewall tizimi maxsus
dasturiy ta’minotni talab qiladi. Shuni nazarda tutish kerakki, murakkab
va qimmat baholi Firewall tizimi “ichki” yovuz niyatlilardan himoya
qila olmaydi. Modem kanallarini (Firewall tizimining o‘zi ularga tegishli
emas, chunki bu tarmoqni tashqi qismi bo‘lmasdan, oddiy
uzoqlashtirilgan terminal) himoyalash tizimini puxta o‘ylab chiqish
kerak.
Agar qo‘shimcha himoyalash darajasi kerak bo‘lsa, himoyalangan
tarmoq qismida foydalanuvchilarni avtorlashtirilgan identifikatsiya
apparat vositalaridan foydalanish va shuningdek ism va parollarni
shifrlаsh mumkin.
U yoki bu Firewall tizimini tanlaganda qator sharoitlarni hisobga olish
kerak.
1. Operatsion tizim.
UNIX va Windows NT lar bilan ishlaydigan Firewall ver-siyalari bor.
Bir xil ishlab chiqaruvchilar xavfsizlikni kuchaytirish maqsadida OT ni
modifikatsiyalashtirishadi. O‘zingiz yaxshi bilgan OT ni tanlash kerak.
2. Ishchi protokollar. (Port 21), e-mail (port 25), HTTP (port 80), NNTP
(119), Telnet (port 23) Gopher (port 70), SSL (port 443) va boshqa ba’zi
ma’lum protokollari bilan barcha Firewall ishlashi mumkin. Odatda ular
SNNP ni qo‘llab quvatlamaydi.
3. Filtrlar turi. Tarmoqli filtrlar proksi – serverning amaliy darajasida
ishlashi tarmoq administratoriga Firewall orqali o‘tadigan informatsion
оqimni nazorat qilish imkoniyatini taklif qiladi, lekin ularning ishlash
tezligi uncha yuqori emas.
Apparatli hal etuvchilar katta oqimlarni o‘tkazishi mumkin, lekin ular
uncha egiluvchan emas. Yana proksin “sxemali” pog‘onasi mavjud, u
tarmoqli paketlarni qora quti deb qaraydi va ularni o‘tqazish yoki
o‘tqazishmaslikni hal etadi.
Bunda tanlov yuboruvchi, qabul qiluvchi adreslari, portlar nоmеrlari,
intеrfeys turlari va ba’zi paket sarlavhasi maydonlari bo‘yicha
o‘tkaziladi.
4. Operatsiyalarning ro‘yxatga olish (registratsiya) tizimi. Amalda
Firewall tizimlari barcha operatsiyalarning kiritilgan regist-ratsiya
tizimiga ega. Lekin bu yerda muhimi bunga o‘xshash yozuvlarni
fayllarini qayta ishlash uchun yana vositalar borligi.
5. Administrirovaniye (ma’muriyatchilik).
Firewall ni bir xil tizimlari foydalanuvchining grafik interfeyslari bilan
ta’minlangan. Boshqalar matnli konfiguratsion fayllarini ishlatishadi.
Ularning ko‘pchiligi uzoqdan boshqarishga imkon yaratadi.
6. Oddiylik. Firewallni yaxshi tizimi oddiy bo‘lishi kerak. Prоksi–server
(ekran) tushunarli struktura va tekshirish uchun qulay tizimga ega
bo‘lishi kerak. Bu qismning dasturlar matni bo‘lishligi maqsadga
muvofiq, chunki bu unga ishonch bag‘ishlaydi.
7. Tunnellashtirish. Uzoqda joylashgan firmani filiallari va tashkilotlari
(internet tizimlari) bilan aloqa uchun ba’zi Firewall tizimlari internet
orqali tunnellarni tashkil etishga imkon yaratadi. Tabiiy, bu tunnellardan
axborot shifrlаngаn ko‘rinishda uzatiladi.
18-jadvalda himoyalash tizimlari va axborotni himoyalash to‘g‘risida
qo‘shimcha axborotlari bilan saytlar adreslari keltirilgan.
Tarmoq stabilligi EHM ni ishonchliligi va tarmoq uskunalarga bog‘liq,
uzelini konfiguratsiyasi to‘g‘ri bo‘lishi kerak, javobgarlik to‘g‘ri
bo‘lingani va tarmoqni tok bilan ta’minot sifati to‘g‘ri taqsimlangan
bo‘lishi kerak (kuchlanishni va chastotani stabilligi va halaqit
beruvchilarning amplitudasi). Oxirgi muammoni hal etish uchun maxsus
filtrlar, mator – generatorlar va UPS qo‘llaniladi (Unint erruptable
Power Supply). Uni yoki buni tanlab hal etish aniq sharoitlarga bog‘liq,
ammo serverlar uchun UPS dan foydalanish maqsadga muvofiqdir (FAT
yoki dir ga yozayotganda Tok manbai uchib qolishi tufayli buzilib
ketgan disk tizimini tiklamaslik uchun). O‘zgaruvchan tokning
tarmoqdagi kuchlanishini ma’lum bir miqdordan pasayganda (208 V ga
yaqin) UPS tarmoqdan foydalanuvchini uzadi va UPS ni o‘zidagi
akumlyatoridan oladigan ~ 220 V ni EHM ga ulaydi (3-rasm).
Tarmoqdagi kuchlanishni nostabilligini hisobga olib UPS kirishidа aktiv
stabilizatorlarni qo‘llash juda foydalidir. Tok mаnbаigа ulanadigan
uskunalarining talab qilinadigan yig‘indi quvvatini hisobga olib UPS ni
tanlash kerak va UPS kuchlanish bo‘lmaganida tarmoqdagi uskunalar
qancha vaqt ishlashini ham hisobga olish kerak.
Bunda UPS ni asosiy vazifasi – serverni to‘liq o‘chib qolmasligidan
oldin yoki qachon tok beradigan zahira kanaliga ulanishdan oldin disk
bilan аlmаshish operatsiyalarini ta’minotini tamomlashddir. Buni
maxsus interfeys va SNNP protakoli bo‘yicha ishlaydigan tegishli
dasturiy ta’minlanishdan foydalanib amalga oshirish mumkin.
Birlаmchi kuchlanish – 220V bo‘lmay qolganida, biroq vaqt o‘tib UPS
хiсоblаsh mashinaga shutdown signalini uzatadi. Zamonaviy UPS
manitorda faqat manbai kuchlanishini ko‘rsatmasdan, atrof muxit
xaroratini ko‘rsatadi, bu bilan tizimni xaddan tashqari qizib ketmasligini
oldini olib, o‘z vaqtida xayotiy muhim fayllarni saqlab qolishiga
erishiladi.
Bunda kuchlanish va xarorat miqdorini SNMP protakolidan foydalanib
hisoblash mumkin.
Ba’zi takomillashgan avtonom tok berish tizimlari SNMP agentlarini
lokal tarmog‘iga ulashni ta’minlab, masofadan boshqarish va
monitoringni qo‘shimcha imkoniyatlarini ochib beradi.
Agar tarmoqdagi kuchlаnish kerakli miqdordan pastga tushib ketsa,
ko‘rsatilgan interfeys yangi almashuv operatsiyalarini boshla-nishini
blokirovkasini ta’minlaydi yoki shutdown ni bajaradi.
UPS ga displeylarni ulash mumkin emas (disk va operativ xotira ga
o‘xshab bu priborlar kuchlanishga uncha xavfli emas) va printerlarni
ulash mumkin emas (lazer printerlarni UPS ga ulash mumkin emas, bu
priborlarni ichiga kiradigan kuchli pechkalari uchun). Har qanday EHM
da ishlaganda tarmoqli filtirlar bo‘lishi maqsadga muvofiq, chunki
tarmoqlar yuqori chastotali halaqit beruvchilar bilan to‘lib toshgan.
Tarmoqni qurishda, xavfsizlikni ta’minlaydigan ba’zi elementlarni
hisobga olish zarur. Masalan, tarmoqli kabellarni joylashtirganda,
mettalli koroba yoki quvurlarda o‘tkazish maqsadga muvofiq, chunki
ularga ulanib olishni qiyinlashtiradi.
Qaytargich va konsentratorlarni qulflanadigan shkaflarda joylashtirish
kerak. Ba’zi konsentratorlar paketlar MAC – adreslarini nazorat qiladi.
Agar noma’lum MAC – adresli paketlar topilsa, bunday uskunalar portni
blokirovka qilishi mumkin, shuningdek xar xil portlarga bir xil MAC –
adreslarni ulanganini oshkora qiladi. Tarmoqli xavfsizlikga ma’lum bir
xavf xaker tomonidan “begona” MAC – adresni o‘zining tarmoqli
kartasiga o‘zlashtirib olish imkoniyatidir. Zamonaviy korsentratorlar bu
port uchun aniq ad-minstrator bilan to‘g‘ri kelmaydigan uzelning portiga
ulangan MAC – adresli kadrlarni uzatish ma’n etadilar. Bu kanal
darajasini qo‘shimcha ishonchligini ta’minlaydi. Oxirgi vaqtda barmoq,
kaft, qo‘l izlarini yoki tovushlarni bilib olishga asoslangan
identifikatsiya tizimlar soxasidagi izlanishlar jadal olib boriliyapti. Bu
maqsadlar uchun tez Furye – qayta tuzishlar, neytronli tarmoqlar va b.
soxasidagi eng yangi yutuqlar qo‘llanmoqda.
Eng funktsional I. oddiy dastur Yuqorida taqdim etilganlarning barchasi.
Ishlash juda oson va u keng monitor sozlamalarini, hatto keng doirada
eng kichik parametrlarni bajarishga yordam beradi. Bu haq olish uchun
amal qiladi, ammo sinov muddati.
Ayniqsa ishlash oson - bu sizga bitta monitorning ish stollarini
nusxalash va o'tkazish imkonini beradi, vazifalar panelini bir nechta
monitorga, shuningdek, texnik ekran konfiguratsiyasini, o'lchamlarini,
qarorini va boshqalarni o'zgartirishga imkon beradi .
Quyidagilarga bunday dasturning afzalliklari:
-Multimenitikslar bo'yicha "o'tkirlash";
-Oddiy boshqarish va tushunarli interfeys;
-Keng funktsionallik.
Uzoq vaqt davomida ushbu guruhlar bozorni monopoliyalashtirish
uchun deyarli teng kurash olib borganlar va bu kurash uzoq vaqtdan beri
ko'zda tutilgan - unda favoritni ajratib ko'rsatish qiyin. Keling, qaysi
mahsulot eng yuqori sifatli ekanligini aniqlashga harakat qilaylik.
Windows
Hozirda ushbu korporatsiya OS-ning uchta - 7, 8, 10. versiyalari mavjud,
Windows XP allaqachon modadan chiqib ketgan - endi u asosan eski
kompyuterlarda o'rnatiladi. Eng yangi versiya Windows 10, ammo
kompaniyaning eng mashhur versiyasi emas. Windows 7 eng ko'p
ishlatiladigan tizimlar reytingida qat'iy turibdi: dunyodagi shaxsiy
kompyuterlarning 52 foiziga u xizmat qiladi.
Windows operatsion tizimi optimallashtirilgan, ko'pchilik
kompyuterlarda ularning ishi barqaror va XP va 7 ning eski versiyalarida
eng maqbul hisoblanadi. Windows mahsuloti eng xavfsiz emas, shuning
uchun siz Windows operatsion tizimidan foydalansangiz,
litsenziyalangan xavfsizlik dasturlarini o'rnatish haqida g'amxo'rlik
qilishingiz kerak.
Ko'pgina foydalanuvchilar "operatsion tizimlarni" interfeys bo'yicha
taqqoslashadi. Windows raqobatchilariga yutqazmaydi - ma'lumotlarni
vizualizatsiya qilish, oynalarni animatsiya qilish va shaffoflik uchun
juda ko'p mavzular yoqimli kontrastni yaratadi. Windows-ning yangi
versiyalari foydalanuvchini chaqiradigan ushbu ishlab chiqaruvchidan
birinchi tizimlarning elementlarini saqlab qoldi.
Asosiy afzalliklardan biri bu turli xil vazifalarni bajarish uchun
dasturlarni o'rnatish qobiliyatidir. Bu ofis dasturlari va o'yin dasturlariga,
shuningdek boshqa qo'llaniladigan sohalarga tegishli.
Bu erda ishlab chiqaruvchilar ma'lum bir maqsadga ega bo'lgan ko'plab
versiyalarni chiqarishga qaror qilishdi. Eng keng tarqalgan Linux
mahsuloti Ubuntu. Uyda foydalanish uchun eng maqbul bo'lganligi
sababli u Linux bilan mashhur bo'ldi.
Linux mahsuloti noyobdir, chunki siz tizim sozlamalarida hamma
narsani kompyuter parametrlarini hisobga olgan holda tizim butunlay
qayta tiklanadigan tarzda o'zgartirishingiz mumkin. Bu haqiqat eng
yuqori ko'rsatkichni ta'minlaydi va ushbu komponentda Linux OS ishlab
chiqaruvchilari orasida so'zsiz etakchidir. Linux shuningdek yuqori
ishonchlilik va xavfsizlikning afzalliklariga ega, chunki tarqatmalar
foydalanuvchi ma'lumotlariga kirishni chegaralashning ko'plab
mexanizmlarini taqdim etadi.
Tashqi ko'rinish jihatidan uni har qanday tarzda sozlash mumkin. Linux
interfeysi tanlovida juda ko'p effektlarga ega bo'lgan sodda va qattiq,
murakkab va rang-barang variantlarda juda ko'p farqlarga ega. Linux
uchun eng muhim tafsilotlardan biri shundaki, uni samarali boshqarish
uchun foydalanuvchi buyruq satrida ishlashni o'rganishi kerak.
Ko'pgina professional dasturlash dasturlari Linux yadrosida yozilgan.
Amaliy vazifalarni bajarish uchun dasturlarni tanlashga kelsak, bu erda
hamma narsa raqobatchilar kabi boy emas.
Apple-da birinchi mahsulotlarning paydo bo'lishi bilan birga paydo
bo'lgan "operatsion tizim" ham mos ravishda ushbu qurilmalarda
qo'llaniladi. Endi MacOS-ning eng so'nggi versiyasi 10-versiyadir.
MacOS ma'lum bir apparat standarti asosida ishlaydi, shuning uchun
ularning ishlashi barcha mavjud operatsion tizimlar orasida eng yuqori
ko'rsatkichdir. Shuni ta'kidlash kerakki, MacOS uchun tizimlarning
yuqori ishlashi o'ziga xos xususiyatdir - ushbu ishlab chiqaruvchining
barcha mahsulotlari juda barqaror va samarali ish bilan ajralib turadi.
MacOS tizimlari juda ishonchli, ushbu platforma uchun viruslarning
umumiy soni unchalik katta emas va qo'shimcha xavfsizlik dasturlarini
o'rnatish haqida tashvishlanishning hojati yo'q.
Ko'pgina foydalanuvchilar macOS foydalanuvchi interfeysi bo'yicha eng
qulay va jozibali operatsion tizim ekanligiga aminlar. Ishlab chiqaruvchi
ushbu komponentga katta e'tibor beradi va ularning ushbu
komponentdagi raqobatchilardan ustunligi ajablanarli emas. Ishlab
chiquvchilar boshqaruv elementlarining ko'rinishini uyg'unlashtirish va
yaxshilashga qaratilgan ulkan texnologiyalar to'plamidan foydalanadilar.
Qizig'i shundaki, kompaniya muntazam ravishda uchinchi tomon
dasturiy ta'minotini ishlab chiquvchilaridan dasturlarni loyihalashning
standart "Mac" uslubiga o'xshashlaridan foydalanishni talab qiladi,
shunda foydalanuvchilar yangi dasturda avvalgilarida bo'lgani kabi
ishlaydi.
Ushbu operatsion tizim ishlab chiqaruvchilarini eslab qoladigan ozgina
foydalanuvchilar qoldi. Shuni esda tutish kerakki, ular operatsion
tizimning butun ishlashini ixtiro qilish orqali OSni rivojlantirish
sohasida innovatorlar bo'lishdi. Ha, raqobatchilar DOS-ning barcha
ishlanmalarini takomillashtirib borishdi, ammo birinchi operatsion
tizimlarni ishlab chiquvchilar endi avvalgi ishlanmalar uchun
yangiliklarni taklif qila boshladilar. 2000-yillarning boshidan beri DOS
shaxsiy kompyuterlar uchun bir nechta operatsion tizim emulyatorlarini
chiqardi, ammo ular past darajadagi ishlash va zamonaviy OS uchun
zarur bo'lgan xususiyatlarning ko'pi yo'qligi sababli foydalanuvchilar
tomonidan tan olinmadi.
Biroq, DOS ko'plab foydalanuvchilar uchun muhim bo'lib qolmoqda.
DOS dasturi eski kompyuterlardan yangi dasturlar bilan foydalanishni
istagan foydalanuvchilar uchun eng yaxshi tanlovdir. Buning uchun
ishlab chiquvchilar FreeDOS va DJGPP-ni ishga tushirdilar, ular orasida
bugungi kunda mashhur bo'lgan bir nechta dasturlar - fayl menejeri,
matn muharriri, veb-brauzer, elektron pochta mijozi va boshqalar
mavjud. Boshqacha qilib aytganda, DOS mahsulotlari hali ham eski
kompyuterlarda ishlatilishi mumkin.
Umuman olganda, Windows, Linux va MacOS eng yaxshi OS guruhi
unvoni uchun raqobatlashmoqda - DOS allaqachon zamonaviy
ishlanmalar bilan raqobatlashishni to'xtatgan. Ishning ishonchliligi va
xavfsizligi sohasida eng maqbul mahsulotlar Linux va Apple
hisoblanadi. Buning uchun eng yaxshi Linux tarqatish - Ubuntu.
Mutaxassislarning fikriga ko'ra, Linux yadrosi bo'lgan tizimlar, ayniqsa,
muhim ma'lumotlarning saqlovchisi sifatida ishlatiladi, chunki tizimda
saqlanadigan ma'lumotlarning kirib kelishidan himoya juda kuchli.
Aytgancha, foydalanuvchilar o'zlari kerakli fayllarga parollar va uzoq
yo'llarni berishda juda ehtiyot bo'lishlari kerak - aks holda siz ularni
yo'qotishingiz mumkin.
Linux va MacOS tarqatmalaridan farqli o'laroq, Windows ishonchliligi
va xavfsizligini aniq yo'qotadi. Windows mahsuloti hali ham eng
ishonchsiz operatsion tizim nomi bilan qolmoqda. Uchinchi tomon
xavfsizlik dasturlari muntazam ravishda chiqib turadi, ammo
tizimlarning himoyasi eng past darajada, agar siz o'zingizning
ma'lumotlaringiz xavfsizligini qadrlasangiz, Windows sizning
kompyuteringiz uchun OS sifatida tanlanmasligi kerak. MacOS-ga
kelsak, xavfsizlik ham bu erda eng yuqori darajada.
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, turli yo'nalishdagi dasturlarning soni
bo'yicha Windows etakchi o'rinni egallaydi va o'yin tarkibiy qismida
ushbu ishlab chiquvchi shubhasiz etakchi hisoblanadi. Linux uchun juda
ko'p o'yin dasturlari ham chiqarilgan, chunki bu "operatsion tizimlar"
dunyoda ham mashhur, masalan, bu erda siz har kimning sevimli Steam-
ni topishingiz mumkin. Ammo oxir-oqibat, o'yin dasturlarining umumiy
hajmida Windows Linux va MacOS-ga teng imkoniyatlar beradi.
Tizimning o'zi har qanday kompyuterda o'yin dasturlarini uzluksiz va
xatosiz ishlashi uchun etarlicha yaxshi xususiyatlarga ega, ammo, bu
kamdan-kam hollarda bo'ladi.
Agar siz Windows-ning tarqatilishini ko'rib chiqsangiz, tizimning uchta
yangi versiyasi mavjudligiga qaramay, foydalanuvchilar Windows 7-ni
o'yinlar uchun eng maqbul deb atashga juda ehtiyot bo'lishadi! Albatta,
"etti" isbotlangan tizimdir va shuning uchun unga foydalanuvchilar
tomonidan ko'proq imtiyoz beriladi. Ammo bu uzoq emas - bir yarim
yildan so'ng butun dunyo Windows-ning sakkizinchi va o'ninchi
versiyalari o'yin jihatidan ettinchi darajadan ancha yaxshi ekanligi
haqida gapira boshlaydi.
Agar dunyoda mavjud bo'lgan barcha operatsion tizimlarni hisobga
olsak va ulardan eng oddiyini tanlasak, DOS tizimlari bu erda mutlaq
chempion bo'ladi. Ammo hozirgi kunda OS-ning uchta giganti haqida
gapiradigan bo'lsak, soddaligida yana Windows hammadan oldinda
bo'ladi. Oddiylik boshqacha - rivojlanishning banalligi, qulayligi va
boshqalar. Bizni foydalanuvchilar uchun qaysi tizimlar bilan ishlash
qulayroq ekanligi ko'proq qiziqtiradi. Va ularning aksariyati Windows-
ning eng oddiy "operatsion tizim" ekanligiga ishonishadi va birinchi
versiyalaridan boshlab.
Darhaqiqat, Windows ishlatish uchun eng oson tizim, ammo uni ishlab
chiqish juda qiyin. Mutaxassislar ta'kidlaganidek, MacOS qulaylik
darajasi bo'yicha ikkinchi o'rinda turadi. Linux eng murakkab tizimlar,
ammo agar siz unga bir marta ko'nikib qolsangiz, siz hech qachon
orqaga qaytolmaysiz, masalan, Windows oilasiga.
Albatta, bu erda DOS-ga ustunlik berish kerak! Ammo hozirda DOS-ni
topish oson emas, shuning uchun zaif kompyuterlar uchun engil ish stoli
muhiti (LXDE, OpenBox, MATE, Xfce) bilan ishlaydigan Linux
tarqatmalari eng mos keladi.
Microsoft oilasining zaif kompyuterlarida foydalanish uchun eng
maqbul tarqatish vositasi Windows XP bo'ladi. Aslida, ushbu operatsion
tizim etarlicha yaxshi, chunki u yaxshi ishlashi va jozibali interfeysiga
ega. Bu juda sodda va juda mos, shunda ham zaif kompyuterda ham
sevimli klassik o'yinlaringizni o'ynashingiz mumkin.
Yana bir bor Windows - bu shubhasiz etakchi! Shunday bo'lsa-da, ushbu
ishlab chiqaruvchining mahsulotlari bozorda birinchi bo'lib paydo bo'ldi
va shuning uchun ular darhol sotiladi. Endi faqat dangasa Windows
uchun dasturlar va dasturlarni ishlab chiqish bilan shug'ullanmaydi, ya'ni
ushbu operatsion tizimlar uchun dastur doimo mavjud bo'ladi. Ammo
esda tutish kerak: Windows operatsion tizimining past darajadagi
himoyasi tufayli kompyuteringizga dastur o'rnatishda juda ehtiyot
bo'lishingiz kerak. Albatta, litsenziyalangan dasturiy ta'minotdan
foydalanish kerak, agar yo'q bo'lsa, unda siz bilishingiz kerak: siz
o'zingizning shaxsiy kompyuteringizga kiruvchi dasturlarni o'rnatgan
holda, past darajadagi himoya darajasida xavf tug'dirasiz.
Oxir-oqibat qaysi tizimni tanlash kerak
Yaqinda tizim ishlab chiquvchilari OS versiyalarini takomillashtirish
bo'yicha juda yaxshi ish qildilar. Albatta, MacOS bozorning minimal
ulushini va mashhurligini egallaydi, chunki bu nisbatan yangi mahsulot.
Xususiyatlari jihatidan u Windows va Linux-dan kam emas. Agar
kelajakda ushbu mahsulotga talab katta bo'lsa, unda tez orada MacOS
sotuvlar bo'yicha etakchiga aylanishi mumkin.
Linux ofis kompyuterlari va dasturlash va boshqarish uchun
ishlatiladigan kompyuterlar uchun ajoyib tizimdir. Ular yuqori ishlashga
ega, ulardan foydalanish imkon qadar xavfsiz va ishonchli, ammo ular
juda tor profilli, chunki bu "operatsion tizimlar" keng qo'llanilmaydi.
Windows raqobatchilari orasida deyarli har jihatdan aniq g'olib
hisoblanadi va mahsulotning mashhurligi tushunarli. Zamonaviy
kompyuterlar uchun aynan Windows eng maqbul OS bo'ladi, har kim o'z
versiyasini mustaqil tanlaydi. Qaysi operatsion tizimni o'rnatishi
foydalanuvchiga bog'liq - agar kompyuter ishlash uchun kerak bo'lsa,
Linuxni, agar o'yinlar uchun bo'lsa - Windows-ni o'rnatish yaxshiroqdir.
OS-dan ko'proq olishni istagan barcha parametrlarni aniqlash kerak - va
bu holda siz to'g'ri va xabardor tanlovni amalga oshirishingiz mumkin!
Roskomstat ma'lumotlariga ko'ra, Windows rus shaxsiy kompyuter
foydalanuvchilari orasida 84% mashhurlikka ega. Linux MacOS-dan 3%
- 9% ga nisbatan 6% ga oldinda. Agar foydalanuvchilar uchun
jozibadorlik uchun yaxshi sabablar bo'lsa va tizim dizaynerlari doimiy
ravishda ushbu sohada ishlasalar, bu o'zgaradi.
Juda ruscha ROSA Linux emas
Masalan, ROSA Linux ("atirgul" deb emas, balki ertalab o't ustida
turgan "shudring" deb o'qing). Buni deyarli ruscha deb hisoblash qiyin,
chunki bu aslida Mandriva va Red Hatning xorijiy assambleyalarini
rivojlantirishning keyingi tarmoqlari. Uy versiyasi Rosa Fresh deb
nomlangan; so'nggi qurilish 2016 yil avgust oyida chiqarilgan.
O'sha Ubuntu bilan taqqoslaganda ushbu bepul yig'ilishning afzalligi -
bu grafik interfeysni tanlash qobiliyati (KDE yoki Gnome), ko'plab
qurilmalar uchun "qutidan tashqarida" drayverlarning mavjudligi, shu
jumladan mulkiy (masalan, NVIDIA video kartalari) va oldindan
o'rnatilgan dasturiy ta'minot - masalan, Skype, Java, Flash, Steam,
o'zingizning omnivor media pleeringiz va boshqalar, shuningdek tiklash
nuqtalarini yaratish uchun qulay vositalar.
Astra Linux - bu xavfsizlik kuchlari va maxsus xizmatlar uchun ishlab
chiqilgan yana bir rus Linux yig'ilishi (dastlab Debian asosida
yaratilgan). U yuqori darajadagi xavfsizlik bilan ajralib turadi va davlat
sirlarini o'z ichiga olgan ma'lumotlar bilan ishlash sertifikatiga ega.
Vatanparvarlikni kuchaytirish uchun barcha nashrlar Rossiyaning
qahramon shaharlari nomi bilan ataladi.
Endi dolzarb "burgut" - kundalik ofis uchun versiya, uzr, ofis vazifalari
va "Smolensk" "juda maxfiy" toifasidagi ma'lumotlar bilan ishlash
uchun. ARM protsessorlari bilan ishlaydigan smartfonlar va planshetlar
uchun operatsion tizimning "Novorossiysk" mobil versiyasi chiqarishga
tayyorlanmoqda.
Texnik nuqtai nazardan, Astra boshqa barcha Linux tizimlaridan
o'zining patentlangan kirishni boshqarish tizimi bilan ajralib turadi,
shuningdek, boshqa bir qator ma'lumotlarni himoya qilish
funktsiyalariga ega - masalan, fayl o'chirilganda, u butunlay o'chiriladi
va bo'sh joy tasodifiy maskalanuvchi ma'lumotlar ketma-ketliklari bilan
to'ldiriladi ( boshqa operatsion tizimlar, sukut bo'yicha, faqat FAT-ga
yozishni o'zgartiradi va o'chirilgan faylni diskni tarmoqlararo o'qish
orqali o'qilishini oldini olish uchun maxsus yordam dasturlaridan
foydalaniladi).
Umumiy tizimdagi operatsion tizim Astra Linux Common Edition.
Intelligence dasturi
Zarya - bu Linux-ning yana bir maxsus maqsadi (Red Hat asosida), u
faqat Rossiya armiyasida qo'llaniladi va bir nechta yig'ilishlar shaklida
mavjud - ish stantsiyalari, ma'lumotlar markazlari, ixtisoslashtirilgan
kompyuterlashtirilgan komplekslar va boshqalar.
Federal sud ijrochilari xizmati uchun MSVS - "Qurolli Kuchlarning
mobil tizimi" va GosLinux - OS ham mavjud (Red Hat-ga asoslangan).
Ikkinchisining statistikasi mavjud: u 660 ta serverda va 16 mingta ish
stantsiyasida o'rnatilgan, bitta kompyuter uchun nusxa narxi 1500
rublgacha bo'lgan. U 2016 yil oxiriga qadar ko'proq shaxsiy
kompyuterlarga o'rnatilgandan so'ng (keyin u FSSP kompyuterlarining
yarmiga o'rnatiladi), o'rtacha narxi 800 rublgacha tushadi. Qanday
bo'lmasin, bu Windows va MS Office uchun litsenziyalardan bir necha
baravar arzon.
Elbrus - xuddi shu nomdagi rus protsessorlari bo'lgan kompyuterlar
uchun operatsion tizim. Ushbu protsessorlar x86 bilan mos bo'lishiga
qaramay, o'ziga xos arxitekturasiga ega bo'lganligi sababli, biz
protsessorning o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan va ularning
afzalliklaridan maksimal darajada foydalanadigan, yana Linux yadrosida
- maxsus operatsion tizimni ishlab chiqishga qaror qildik.
VK Monocub-PC - bu Elbrus / MCST operatsion tizimiga ega bo'lgan
Elbrus-2C + mikroprotsessoriga asoslangan shaxsiy kompyuter.
Dasturiy ta'minot noldan
Yuqoridagi barcha operatsion tizimlar, afsuski, umuman ruscha
ishlanmalar emas, chunki bular xorijiy Linux mavzusidagi turli xil
o'zgarishlardir. Shu bilan birga, bizda "Phantom" deb nomlangan
butunlay o'zimizning OS mavjud.
"Phantom" ning asosiy xususiyatlaridan biri bu qat'iyatlilikdir, ya'ni
dasturlar to'xtamasdan ishlaydi va hattoki kompyuter o'chirilganligini
yoki qayta ishga tushirilganligini "bilmaydi" - ish aynan o'sha paytdan
boshlab davom etmoqda. Bu boshqa tizimlardagi kutish rejimiga biroz
o'xshaydi (bu erda xotira tarkibi diskka fayl sifatida yoziladi va keyin
yuklanadi), lekin haydovchilar va dasturlarning ishini buzmasdan ishlash
kafolatlanadi va hamma narsa avtomatik ravishda sodir bo'ladi. Agar siz
to'satdan kompyuterni o'chirib qo'ysangiz ham, ma'lumotlar yo'qolmaydi
va uni qayta yoqgandan so'ng, hamma narsa uni o'chirishdan bir necha
soniya oldin bir xil bo'ladi.
"Phantom" bilan bitta muammo bor: buning uchun siz dasturiy
ta'minotni yozishingiz kerak (yoki Unix tizimlaridan port), so'ngra tovuq
va tuxum muammosi paydo bo'ladi: OS hech bo'lmaganda kirib
borguncha, hech kim unga dastur yozishni xohlamaydi, ammo hozircha
dasturlar yo'q - penetratsiya yo'q.
Disk operatsion tizimlari (DOS) 1980 va 1990-yillarning oxirlarida
yuklash yuklagichlarini almashtirganda mashhur bo'lgan. Microsoft
tomonidan MS-DOS-ni qo'llab-quvvatlashning tugashi dastlab PD-DOS
deb nomlangan FreeDOS-ning paydo bo'lishiga asosiy sabab bo'ldi.
FreeDOS-ni bitta vazifali operatsion tizim deb tasniflash mumkin, uning
yadrosi DOS-C dasturi. DOS yadrosi bitta manzil maydonida ishlaydi,
bu tizimning juda yuqori tezligini ta'minlaydi. Dastlabki kunlarda
FreeDOS DOS-OS dasturlari bilan erkin ishlashga imkon beradigan
to'liq DOS-OS mos keladigan tarzda ishlab chiqilgan edi.
Tizim FAT32 fayl tizimini qo'llab-quvvatlaydi, ammo agar siz BIOS
sozlamalarida biroz qazib olsangiz, siz 128 GB hajmgacha bo'lgan
to'rttagacha LBA disklaridan foydalanishingiz mumkin. FreeDOS-ning
asosiy kamchiliklari USB-qurilmalarni ulay olmaslikdir. Agar ular BIOS
darajasida qo'llab-quvvatlanadigan bo'lsa, unda FreeDOS tizimida USB-
klaviatura va sichqoncha bilan bog'liq muammolar bo'lmaydi va flesh-
disklarda u oddiy disklar kabi ishlaydi.
FreeDOS-ni har qanday virtual mashinada ishlatish mumkin, bu erda OS
turi sifatida Other - DOS ni tanlashingiz kerak. Ammo uni
kompyuteringizga ikkinchi operatsion tizim sifatida o'rnatishingiz
mumkin. Hozirgi vaqtda tizim hali ham faol rivojlanmoqda va 2016 yil
dekabr oyining oxirida 1.2 versiyasi chiqarildi.
FreeBSD - Kaliforniya universiteti, Berkli shahrining UNIX (R)
versiyasida ishlaydigan zamonaviy x86 operatsion tizimi. BSD
qisqartmasining o'zi Berkeley Software Distribution degan ma'noni
anglatadi. Tizim yuqori ishlashi, axborot xavfsizligi va boshqa
operatsion tizimlar bilan muvofiqligi, shuningdek, tarmoq
funktsiyalarining alohida to'plamiga ega. FreeBSD bepul tarqatiladi.
Tizim Intel asosidagi yuqori darajadagi qurilmalardan Arm apparat
platformalariga, PowerPC va tez orada MIPS-ga qadar qurilmalar va
o'rnatilgan platformalar uchun rivojlangan tarmoq operatsion tizimining
imkoniyatlarini taqdim etadi. Internet yoki Intranet serverini yaratish
uchun ideal.
FreeBSD loyihasini qo'llab-quvvatlash uchun FreeBSD Foundation
notijorat tashkiloti tashkil etildi, unga barcha xayriya va pul yordami
soliq to'lamaydi.
EComStation - bu Amerikaning Serenity Systems International
kompaniyasi va Gollandiyaning Mensys B.V. kompaniyasi tomonidan
ishlab chiqilgan va sotilgan IBM OS / 2 Warp 4.5 ning yangilangan
versiyasi. eComStation bepul operatsion tizim emas va juda qimmat
(100 dollardan yuqori), ammo agar siz uni virtual mashinada sinab
ko'rmoqchi bo'lsangiz, unda OS-ning demo versiyasi etarli.
Tizimning grafik interfeysining markaziy qismi "Workplace Shell"
bo'lib, u do'stona va har qanday foydalanuvchi uchun deyarli qulaydir.
Video kartalar va tarmoq kartalaridan tortib audiogacha, shu jumladan
o'rnatilgan kartalar va USB adapterlardan deyarli barchasi ishlaydi.
EComStation rivojlangan foydalanuvchi interfeysiga, ob'ektga
yo'naltirilgan ish stoliga ega. Foydalanuvchilar tashqi ko'rinishini
sozlashi mumkin.
ReactOS - bu operatsion tizimning Microsoft Windows XP-ga mos
keladigan bepul operatsion tizimi. Ishlab chiquvchilar shunga o'xshash
arxitekturadan foydalanib, NT va XP operatsion tizimlari uchun
dasturlar va drayverlar bilan to'liq ikkilik muvofiqlikka erishishga va
to'liq va teng dasturiy interfeysni taqdim etishga intilishadi.
Albatta, ReactOS hali ham Windows 7/10 dan uzoqdir. Ammo bu
Windows-ga o'xshash operatsion tizimning mukammal ishlaydigan
modeli, bu ishlab chiquvchilarga ReactOS manba kodidan juda ko'p
ma'lumot beradi va ReactOS-ni ishlab chiqishda ishtirok etadi.
Tizim hali ham ishlab chiqilmoqda, bu esa ixlosmandlarga va ishlab
chiquvchilarga uni takomillashtirishga qo'shilishlariga imkon beradi.
ReactOS yaratuvchilari asosiy argumentni o'zlarining OS foydasiga -
Microsoft monopoliyasiga qarshilik deb atashadi.
2010 yilda Oracle Sun Microsystems-ni va shu bilan birga eng
innovatsion korporativ operatsion tizim SunOSni sotib oldi. To'g'ri,
keyin OS qayta nomlandi va endi u hamma uchun Oracle Solaris nomi
bilan tanildi. Ushbu tizim bilan juda kulgili bir voqea bo'lgan. SunOS
yopiq manbali operatsion tizim bo'lsa-da, aksariyati OpenSolaris Project
tomonidan ochilgan va nashr etilgan. Tizimda rivojlanish 2005 yilgacha
amalga oshirilgan, ammo keyinchalik ishlab chiquvchilar, ba'zi
sabablarga ko'ra, ishni qisqartirishga qaror qilishdi (ular Sun
Microsystems-ning o'zaro kelishmovchiliklari haqida gapirishadi) va
faqat Oracle-ning barcha aktivlarini sotib olgandan so'ng, rivojlanish
davom etdi.
Tizimlar Oracle ijrochi vitse-prezidenti Jon Faulerning so'zlariga ko'ra,
"Oracle Solaris 11 - bu Oracle dasturlarini boshqarish, muhim bulutli
infratuzilmalarni joylashtirish va foydalanuvchi sarmoyasini himoya
qilish uchun eng yaxshi UNIX operatsion tizimi." Yangilangan Oracle
Solaris 11 moliya, telekommunikatsiya, sog'liqni saqlash, chakana
savdo, davlat sektori, ommaviy axborot vositalari va ko'ngil ochish kabi
turli sohalarda muhim ahamiyatga ega tizimlarda keng qo'llaniladi.
Tizim OpenStack funktsiyalarini korporativ muhitda amalga oshirish
uchun OpenStack tarkibiy qismlarini o'z ichiga oladi va Oracle
ma'lumotlar bazasi uchun noyob modernizatsiya va optimallashtirish
qobiliyatiga ega.
1994 yildan 2001 yilgacha bo'lgan va AmigaOS kloni sifatida qabul
qilingan AtheOS operatsion tizimi norvegiyalik dasturchi Kurt Skauen
tomonidan ishlab chiqilgan. Ammo keyinchalik Skaunen rivojlanishdan
voz kechdi va manba kodini ommaga e'lon qildi.
Syllable Desktop shunday paydo bo'ldi - uy va ofis kompyuterlarida,
shuningdek IA-32 arxitekturasi serverlarida foydalanish uchun
mo'ljallangan bepul operatsion tizim. Tizim UNIX-ga asoslangan
bo'lmasa-da, deyarli POSIX-ga mos keladi.
Syllable Desktop operatsion tizimida hatto ABrowse deb nomlangan
brauzer mavjud. To'g'ri, bu zamonaviy foydalanuvchi odatlanib qolgan
brauzer emas. Faylni ochish uchun tugma ham yo'q - fayl nomini doimo
manzil satriga kiritish kerak bo'ladi, yorliqlarni juda zaif qo'llab-
Do'stlaringiz bilan baham: |