Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish

Raqamli oqimlarni plezioxron raqamli ierarxiyada birlashtirish
RUTlarining ierarxiya usulida tuzilishi, kanal hosil qiluvchi qurilmalarni 
takomillashtirish, tayyorlash jarayonini engillashtirish, texnikasidan foydalanuvchi 
qurilmalarni yaratish imkonini beradi. Hozirgi paytda RUTlarning ikki ierarxiya 
turi keng tarqalgan: Yevropa va Shimoliy Аmerika. Yevropa ierarxiyasi IKM-30 
turidagi birlamchi raqamli uzatish tizimlariga asoslangan. Bunda analog-raqamli 
qurilma har birining oʼtkazuvchanlik qobiliyati 64 kbit/s ga teng boʼlgan 30 ta 
kanalni shakllantiradi. Guruxli signalni uzatish tezligi 2048 kbit/s ga teng. Аncha 
yuqori boʼlgan satxdagi RUTlarning guruxli signallarini shakllantirishda, raqamli 

---

9 
oqimlarni vaqtli birlashtirish usuli qoʼllaniladi.Bunday oqimlar past satxli 
RUTlarning qurilmalarida shakllanadi. 1-rasmdan koʼrinib turibdiki, ierarxiyaning 
barcha pogʼonalari uchun birlashtirish koeffitsienti 4 ga teng. Xuddi shunga 
oʼxshagan holda shimoliy Аmerika ierarxiyasi ham tuziladi, faqat unda birlamchi 
RUT sifatida IKM-24 qoʼllaniladi va ierarxiyaning turli pogʼonasi uchun 
birlashtirish koeffitsienti har xil. Yuqoridagi ikki ierarxiya, pleziaxron raqamli 
ierarxiya nomini olgan. Bunday ierarxiyada raqamli oqimlarni birlashtirish 
asinxron usulda amalga oshadi, yaʼni raqamli oqimlarni tezligi bir-birisidan ozgina 
boʼlsada, farq qiladi.Bunday xolatda oqimlarni birlashtirish uchun tezliklarni 
sozlash amalga oshiriladi. Oxirgi yillarda sinxron raqamli ierarxiyaga tegishli 
yuqori koʼrsatkichiga ega boʼlgan tizimlar keng tarqalmoqda. Bu pleziaxron 
raqamli ierarxiyaning kamchiliklari bilan bogʼliq. Chunki tarmoq rivojlana borgan 
sari tarmoqni nazorat qilish va boshqarish muammolari yuzaga keldi va ushbu 
raqamli uzatish tizimlarini takomillashtirish ehtiyoji tugʼildi.
1-rasm: