Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

I BOB. Parol haqida tushuncha.
Parol nima?
Parol (fransuzcha parole – so‘z ) odatiy so‘z yoki shaxs yoki vakolatni tasdiqlash uchun mo‘ljallangan belgilar to‘plami. Parollar ko‘pincha himoya qilish uchun ishlatiladi.

1-rasm: Password(parol)ning dasturdagi ko’rinishi
Bugungi kunda kompyuter va Internetda parolsiz ishlashni tasavvur qilib bo‘lmaydi. Kompyuterga kirishda, turli saytlar va forumlarda ro‘yxatdan o‘tishda, elektron pochtamizni ochishda va boshqa ko‘plab holatlarda parol ishlatamiz.
Qandaydir ahamiyatsiz, bir marta kiriladigan saytda, masalan, o‘yinlar yuklab olish uchun ro‘yxatdan o‘tadigan bo‘lsangiz, istalgan parolni kiritishingiz mumkin. Lekin jiddiy saytda, doimiy akkaunt ochish uchun ishonchli parol topish kerak.
Aks holda parol yomon niyatli kimsalar tomonidan buzib ochilishi va olingan ma’lumotlar bizning nomimizdan birovlar bilan suhbatlashish, turli xatlar yuborish va hatto moliyaviy jinoyatlar uchun ham ishlatilishi mumkin.
Bir qaraganda siz o‘ylab topgan parolni hech kim buza olmaydi. Mening xayolimdagi so‘z (raqam)ni boshqalar qayerdan biladi, dersiz?
Hammasi juda oson. Parol buzishning eng keng tarqalgan yo‘li – barcha ehtimoliy variantlarni terib chiqishdir. Uni «brutfors» (inglizcha «brute force» – «qo‘pol kuch») deb ataydilar. Dastlab standart parollar («123456», «111111», «789456», «qwerty», «asdf», «йцукен» va boshqalar) tekshiriladi, keyin barcha belgilar turli ketma-ketlikda qo‘yib chiqiladi.
Albatta, bu ishlar qo‘lda emas, maxsus dasturlar yordamida qilinadi. Bu dasturlar qisqa muddatda ko‘plab turli kombinatsiyalarni tekshirishga qodir.
Misol uchun:
«09071995» (tavallud sanasi) paroli 1-2 sekundda topiladi;
«akmal» paroli 4 sekundda aniqlanadi;
«Akmal» parolini topishga esa, 3-4 daqiqa ketadi;
«1n2f4g8y0» paroliga 4 kun vaqt sarflanadi;
«EC3+gHFBI» parolini topish uchun 12 yil talab etiladi;
«kKC%5426hMIN» parolini topish uchun esa, bir necha million yil ketadi.

1.