Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари қЎмитаси тошкент автомобиль йўлларини лойиҳалаш, Қуриш ва эксплуатацияси институти

12-расм- СУҚМ нинг энг чекка участкаларини тезкор қоркурагичлар билан тозалаш схемаси:
1- қорни четга чиқариш йўналиши; 2- уюмга йиғиладиган ва улоқтириб ташланадиган қор; 3-бир томонга сурувчи плугли қоркурагич; 4- қоркурагичнинг ён қаноти билан қорни четга улоқтириб ташлаш; 5- қоркурагич қаноти.
Нам ва ҳўл қор ёққанда СУҚМ ва РЙ даги қор ёнлама шамолнинг тезлигидан қатъий назар, айланма схема бўйича, плуг-чўткали машина ёрдамида, иккала аъзосини ишлатиб қопламанинг четига чиқариб ташланади.
ДЭ-7, ДЭ-224 русумдаги плуг-чўтка пневматикали машина қуйидагича ишлайди: қорнинг асосий массасини плуг курайди, чўтка-тозалайди, ҳаво оқими қолган-қутган қорни учириб юборади. Бунда бу уч агрегатнинг қуйидагича иш тартиби ҳам бўлиши мумкин: қор қалинлиги 4 см. гача бўлса, плуг ишламайди, чўтка ва ҳаво оқими ишлайди; қалинлик 2 см. гача бўлса, ҳаво оқимининг ўзи кифоя; юпқа қорни чўтка билан сурганда уюм қалинлашиб, чўтканинг кучи етмай қолади, шунда плуг ишга туширилади. ДЭ-224 машинаси иссиқ ҳаво беради, шунинг учун ҳаво ҳарорати минус 2⁰С дан минус 7⁰С орасида бўлганда, ҳаво оқимини бермаслик керак, акс ҳолда эриб, кетма-кет яхмалак ҳосил бўлади. Юқорида айтилган машиналар маятник схема бўйича, бекор юрмасдан, ишчи органларини тескари буриб ишлаши ҳам мумкин. ДЭ-209 плугли қоркурагичнинг 3-4 таси бир гуруҳ бўлиб, 35-40 км/соат тезликда ишлайди. Қопламанинг энг чеккасидаги машинага ён қанот боцланади, (12-расм) шунда қор узоққа (8-10 м.) отилади ва уюмлар бирмунча сийпаланиб кетади. Қор кўп ёки бу машиналарнинг тезлиги катта бўлолмайди, қор узоққа отилмасдан, фақат четга чиқариб ташланади, уюмлар баланд бўлади. Плугли машиналар орқасидан шамол билан тозалайдиган машинани тушириш маъқул.



СУЬМ щьи

Чиьиш

Чиьиш

13-расм. «В» класс аэродромнинг СУҚМ ини битта шамолмашина ёрдамида тозалашда ҳаракат схемаси (ёнлама шамол 3 м/с, қор қалинлиги 4 см, қамров кенглиги 11 м):
1- шамолмашинанинг полоса ўртасидан А₁ томонга қараб биринчи ўтиши; 2- тескари А томонга иккинчи марта ўтиш; 3- полосанинг иккинчи яримида А₁ томонга учинчи марта ўтиш; 4- тескари А томонга тўртинчи марта ўтиш; С- машинанинг ҳаракат ўқидан газ оқими дастаси билан тозаланаётган полосаси қамрагунча масофа.
Шамол машиналарнинг иш унуми юқори. Уларни ҳаво ҳарорати 10⁰С дан кам бўлганда, ҳўл қор 0⁰ атрофида ишлатиш керак. Ҳарорат минус 2⁰С дан минус 7⁰С гача оралиқда ишлатиш керак эмас (қор эриб, кетидан яхмалак ҳосил қилмаслик учун). Шамолмашиналар ёнилцини кўп сарфлайди, шунинг учун уларни патрул схемасида ишлатиш керак.
Ёнлама шамол тезлиги 3м/сек. гача бўлганда, шамолмашинанинг юриш схемаси 13-расмда кўрсатилган.