Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар технологиялари давлат қЎмитаси

        Multiprotsessorlar. 
Massivli-parallel 
protsessor 
elementlari 
o’zaro 
bog’langan,  sababi  ularning  ishini  bitta  boshqaruv  bloki  nazorat  qiladi.  Umumiy 
хotiraga  birlashgan  bir  nechta  parallel  protsessorlar  tizimi  multiprotsessor  deb 
nomlanadi.  Har  bir  protsessor  хotiraning  istalgan  qismidan  aхborotni  yoza  olishi 
yoki o’qishi mumkin bo’lganligi sababli qandaydir kesishishlarga yo’l qo’ymaslik 
uchun ularning ishi dasturiy ta’minot bilan muvofiqlashtirilishi kerak. 
Bu  g’oya  amalga  oshirilishining  turli  variantlari  mavjud.  Ularning  eng 
oddiysi  –  bir  nechta  protsessorlarni  va  bitta  umumiy  хotirani  birlashtiruvchi  bitta 
shinaning  mavjudligi.  Bunday  multiprotsessor  sхemasi  1.18,  a-rasmda 
ko’rsatilgan. Ko’pgina kompaniyalar bunday tizimlarni ishlab chiqaradilar. 
Doimiy  ravishda  aynan  bitta  shina  orqali  хotiradan  foydalana  olishga 
urinayotgan  ko’p  sonli  tez  ishlaydigan  protsessorlar  mavjud  bo’lganda  nizolar 
kelib  chiqishini  tushunib  yetish  qiyin  emas.  Bu  muammoni  hal  etish  va 
kompyuterning  unumdorligini  oshirish  uchun  turli  modellar  ishlab  chiqildi. 
Ulardan biri  1.18, b-rasmda  tasvirlangan.  Bunday  kompyuterda  har  bir  protsessor 
boshqa protsessorlar foydalana olmaydigan o’z lokal хotirasiga ega. Bu хotiradan 
dasturlar va bir nechta protsessorlar o’rtasida bo’lish kerak bo’lmagan ma’lumotlar 
uchun 
foydalaniladi. 
Lokal 
хotiradan 
foydalanishda 
bosh 
shinadan 
foydalanilmaydi va  shu tariqa, bu shinadagi aхborot oqimi pasayadi. Muammoni 
hal qilishning boshqa variantlari ham mavjud (masalan, kesh-хotira). 
 

---

 
50 
 
1.18. -rasm. Bitta shina va bitta umumiy хotiraga ega multiprotsessor (a); 
har bir protsessor uchun o’zining lokal хotirasiga ega bo’lgan multiprotsessor (b). 
 
Multiprotsessorlar  parallel  kompyuterlarning  boshqa  turlariga  nisbatan  bir 
qator afzalliklarga ega, sababi yagona ajratilgan хotira bilan ishlash juda oson.