Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси

Мавзунинг долзарблиги. 
Ахборот технологияларинг охирги ўн 
йиллик ривожланиш даврида мультимедиа тизимларида ҳам сезилар 
даражада таъсир кўрсатти. Айниқса, мультимедиа ахборотининг хотира 
билан боғлиқ амалларидаги хатоликларни бартараф этишнинг дастурий 
ҳамда техник воситаларга бўлган эҳтиѐж янада кучайди. Мультимедиа 
тизимидаги ахборот турлари: матн, тасвир, нутқ, анимация ва видео 
кабиларнииг хотирадан катта жой эгаллаши унинг қайта ишлаш 
амалларини процессорга юклаганда ва олинган натижаларни компьютер 
хотирасига ѐзиш жараѐнларининг кўп вақт талаб қилиши ва хотира 
русурсларининг чекланганлиги янги усулларни яратишни ва ананавий 
қайта ишлаш алгоритмларини такомиллаштиришни талаб қилмоқда. 
Процессор унумдорлигини оширишда ҳозирги вақтга келиб анаъна бўлиб 
қолган машхур фирмаларнинг процессорларнинг транзисторлар сонини 
ошириш борасидаги мусобоқаси ниҳояланиб қолди. Эндиликда процессор 
ишлаб чиқарувчилар транзисторлар сонини эмас, балким процессорнинг 
ядролар сонини оширишга киришиб кеттилар. Албатта бундан келиб 
чиқадики яратиладиган дастурий таъминот ва воситалар кўп ядроли 
процессорларга мўлжаллаб ишлаб чиқарилиши лозим. Акс ҳолда техник 
таъминотнинг ривожланиб бориши унумдорлик даражасининг ошиши 
учун етарлича ҳисобланмайди [16]. 
Айниқса тасвир маълумотларини рақамли қайта ишлаганимизда 
катта хажмдаги маълумотлар оқимига дуч келамиз ва хотирага мурожаат 
қилиш буйруқлари кўпайиб, қайта ишлаш вақтининг чизиқсиз ошиб 
боришига сабаб бўлади. Шунинг учун тасвирларни рақамли қайта 
ишлаганда биринчидан, параллелаштириш алгоритмларини амалиѐтга 
тадбиқ этиш ва процессорда маълумотларни қайта ишлаганда оқимларга 
ажратиш усулларидан кенг фойдаланиш, иккинчидан, хотирага мурожаат 

---

9 
қилиш қадамлар сонини камайтириш процессор унумдорлигини оширишда 
яхши натижа беришини кафолатлайди [4, 5, 6]. 
Аммо паралеллаштириш алгоритмларини яратиш муаммони ечими 
ҳисобланмайди, шунинг учун ҳар қандай масалани параллел ечишда 
унверсал ечим бўла олмайди. Бундан ташқари тизимли дастурлашда 
параллелаштиршни амалга ошириб берувчи бир қанча дастурий воситалар 
ҳамда усуллар яратилган. Бундай махсулотларга созлагичлар, маҳсус 
шаклга келтиргичлар ва маҳсус кутубхоналар яратилган [12, 13, 19-30].