Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КОММУНИКАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ

МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ

Ахборотхавфсизлигини таъминлашкафедраси

Киберхавфсизлик асосларифанидан

АМАЛИЙ ИШ

Бажарди: ДурдиевОхунжон

Текширди: Каримов Абдукодир

Тошкент-2019

2-амалий иш

Криптографик ҳимоялаш

Ўрин алмаштириш шифрлаш алгоритми

Оддий ўрин алмаштириш усули.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

матн сифатида T₀=DURDIYEVOXUNJON

К = 3х5;

D	D	E	X	J
U	I	V	U	O
R	Y	O	N	N

Т1=DDEXJUIVUORYONN

Дешифрлаш
Shifrlanganmatnimizni 3x5 jadvalgajoylabolamizquyidagiko’rinishda

D	D	E	X	J
U	I	V	U	O
R	Y	O	N	N

Keyinustunlarbo’yichamalumotimiznio’qibolamiz.Vanatijada

T₀=DURDIYEVOXUNJONochiqmatngaegabo’lamiz.

Калитердамидаўриналмаштириш.

матн сифатида T₀=DURDIYEVOXUNJON

Матнда 15-та вакалитда 3х5 жадвалтузамиз.

K=SMART

D	D	E	X	J
U	I	V	U	O
R	Y	O	N	N

Эндикалиторқалижадвалтузибкалитдагиҳарфларниалфавитбўйичарақамлабчиқамиз.5х5.

S	M	A	R	T
4	2	1	3	5
D	D	E	X	J
U	I	V	U	O
R	Y	O	N	N

Рақамларниўсиштартибидажойлаштирибустунларниўзгартирибчиқамиз.

A	M	R	S	T
1	2	3	4	5
E	D	X	D	J
V	I	U	U	O
O	Y	N	R	N

Т1=EDXDJVIUUOOYNRN

Дешифрлаш

Kalitimizdagiharflargaalifbodagitartibibo’yicharaqamlabchiqamizvashifrmatnimizbilanbirgalikda 5x5 jadvalgajoylashtiramizquyidagiko’rinishda.

A	M	R	S	T
1	2	3	4	5
E	D	X	D	J
V	I	U	U	O
O	Y	N	R	N

Endikalitimizdagiharflarnio’zo’rnigako’chiramizvaulargamosustundagibelgilarni ham shungamosholdako’chiramiz.

S	M	A	R	T
4	2	1	3	5
D	D	E	X	J
U	I	V	U	O
R	Y	O	N	N

Keyinochiqmatnimiznio’qibolamizjadvalniustunlarbo’yichao’qibolamizvaquyidagiochiqmatngaegabo’lamiz.T₀=DURDIYEVOXUNJON

Икки томонлама ўрин алмаштириш усули.

Масалан: «DURDIYEVOXUNJON» очиқ матни шифрлаш талаб этилсин. Буердакалит бўлиб 132ва32154хизматқилади. Яхшироқизоҳланишиучун К1=132қаторсифатидава К2=32154устунсифатидабелгилаболамиз. 3х5жадваляратиб Т₀қаторбўйичаёзамиз.

	3	2	1	5	4
1	D	D	E	X	J
3	U	I	V	U	O
2	R	Y	O	N	N

Эндиқаторваустунлартартиббўйичаўринлариалмаштирилади.

	1	2	3	4	5
1	E	D	D	J	X
2	O	Y	R	N	N
3	U	I	V	U	O

Т1=EDDJXOYRNNUIVUO

Дешифрлаш

Berilgankalitlarimizdanfoydalanibshifrlanganmatnimiznideshifrlaymiz.

Buninguchunshifrmatnni 3x5 jadvalgajoylashtiramiz.Keyinsatrvaustunlarniraqamlabchiqamizvaquyidagijadvalgaegabo’lamiz.

	1	2	3	4	5
1	E	D	D	J	X
2	O	Y	R	N	N
3	U	I	V	U	O

Berilgankalitlardanfoydalanibsatrvaustunlarjoyinikalitdagiraqamlardekalmashtiramizvahosilbo’lganjadvalniolamiz.

	3	2	1	5	4
1	D	D	E	X	J
3	U	I	V	U	O
2	R	Y	O	N	N

Keyinjadvaldagimalumotniustunlarbo’yichayozibolibochiqmatnimizgaegabo’lamiz.T₀=DURDIYEVOXUNJON

Вернам ва Вижинер шифрлаш алгоритми

Вернамнинг шифрлаш усули.

матн сифатида T₀=DURDIYEVK=REDEEMER

A	0	00000
B	1	00001
C	2	00010
D	3	00011
E	4	00100
F	5	00101
G	6	00110
H	7	00111
I	8	01000
J	9	01001
K	10	01010
L	11	01011
M	12	01100
N	13	01101
O	14	01110
P	15	01111
Q	16	10000
R	17	10001
S	18	10010
T	19	10011
U	20	10100
V	21	10101
F	22	10110
X	23	10111
Y	24	11000
Z	25	11001