Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

Internet ва ZiyoNet сайтлари 

---

354 
1.
Материалы курса «Основные протоколы интернет» сайта Интернет-
Университета Информационных Технологий 
http://www.intuit.ru/studies/courses/2/2/info 
2.
Материалы курса «Локальные сети и интернет» сайта Интернет-
Университета Информационных Технологий 
http://www.intuit.ru/studies/courses/509/365/info 
3.
Материалы курса «IP-телефония в компьютерных сетях» сайта Интернет-
Университета Информационных Технологий 
http://www.intuit.ru/studies/courses/8/8/info 
7.6. Назарий қисм 
Интернет ҳақида маълумот 
Интернет - бу аввалдан қабул қилинган келишувлар асосида фаолият 
кўрсатувчи 
жаҳон 
глобал 
компьютер 
тармоғидир. 
Унинг 
номи 
"тармоқлараро" деган маънони англатади. У маҳаллий (локал), минтақавий ва 
глобал компьютер тармоқларини бирлаштирувчи ахборот тизими бўлиб, 
ўзининг алоҳида ахборот майдонига эга бўлган виртуал (ҳаёлий, фақат 
компьютер хотирасида мавжуд бўлган) тўпламдан ташкил топган. 
Интернет унга уланган барча компьютерларнинг ўзаро маълумотлар 
алмашиш имкониятини яратиб беради. Ўзининг компьютери орқали 
интернетнинг ҳам бир мижози бошқа шаҳар ёки мамлакатга ахборот узатиши 
мумкин. Масалан, Тошкентдаги Навоий кутубхонаси каталогини кўриб 
чиқиши, Амир Темур музейининг охирги кўргазмасига қўйилган экспонатлар 
билан 
танишиши, 
халқаро 
анжуманларда 
иштирок 
этиши, 
банк 
муомалаларини амалга ошириши ва ҳатто бошқа мамлакатларда истиқомат 
қилувчи тармоқ мижозлари билан шахмат ўйнаши мумкин. 
Интернет 
ХХ 
асрнинг 
энг 
буюк 
кашфиётларидан 
бири 
ҳисобланади.Ушбу кашфиёт туфайли бутун жаҳон бўйлаб ёйилиб кетган юз 
миллионлаб 
компьютерларни 
ягона 
ахборот 
муҳитига 
бириктириш 
имконияти туғилди. 
Фойдаланувчи нуқтаи-назаридан таҳлил киладиган бўлсак, интернет, 
биринчи навбатда, тармоқ мижозларига ўзаро маълумотлар алмашиш, 
виртуал мулоқот қилиш имконини яратиб берувчи ахборот магистрали 
вазифасини ўтайди, иккинчидан эса, унда мавжуд бўлган маълумотлар базаси 
мажмуаси дунё билимлар омборини ташкил этади.Бундан ташқари, интернет 
бугунги кунда дунё бозорини ўрганишда, маркетинг ишларини ташкил 
этишда замонавий бизнеснинг муҳим воситаларидан бирига айланиб 
бормоқда. Интернет ўзини ўзи шакллантирувчи ва бошқарувчи мураккаб 
тизим бўлиб, асосан учта таркибий қисмдан ташкил топган: техник, 
дастурий, ахборот. 
Интернетнинг техник таркибий қисми ҳар хил турдаги компьютерлар, 
алоқа каналлари (телефон, спутник, шиша толали ва бошқа турдаги тармоқ 
каналлари) 
ҳамда 
тармоқ 
техник 
воситаларидан 
ташкил 
топган. 
Интернетнинг ушбу техник воситаларининг барчаси доимий ва вақтинчалик 

---

355 
асосий 
фаолият 
кўрсатиши 
мумкин. 
Улардан 
ихтиёрий 
бирининг 
вақтинчалик ишдан чиқиши Интернет тармоғининг умумий фаолиятига асло 
таъсир этмайди. 
Интернетнинг дастурий таъминоти (таркибий қисми) тармоққа уланган 
хилма-хил компьютерлар ва тармоқ воситаларини ягона стандарт асосида 
(ягона тилда) мулоқот қилиш, маълумотларни ихтиёрий алоқа канали 
ёрдамида узатиш даражасида қайта ишлаш, ахборотларни қидириб топиш ва 
сақлаш ҳамда тармоқда ахборот хавфсизликни таъминлаш каби муҳим 
вазифаларни амалга оширувчи дастурлар мажмуасидан иборатдир. 
Интернетнинг ахборот таркибий қисми Интернет тармоғида мавжуд 
бўлган турли электрон ҳужжат, график, расм, аудио ёзув, видео тасвир ва 
ҳоказо кўринишдаги ахборотлар мажмуасидан ташкил топган. Ушбу 
таркибий қисмнинг муҳим хусусиятларидан бири, у бутун тармоқ бўйлаб 
тақсимланиши мумкин. Масалан, компьютерингизда ўқиётган электрон 
дарслигингизнинг матни бир манбадан, расмлари ва товуши иккинчи 
манбадан, видео тасвир ва изоҳлари эса учинчи манбадан олиниши мумкин. 
Шундай қилиб, тармоқдаги электрон ҳужжатни ўзаро мослашувчан "гипер-
боғланишлар" орқали бир неча манбалар мажмуаси кўринишида ташкил 
этиш мумкин экан. 
Натижада миллионлаб ўзаро борланган электрон 
ҳужжатлар мажмуасидан ташкил топган ахборот муҳити ҳосил бўлади.