Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

ASCIIдан фарқланадиган кодлаш учун MIME-кенгайтириш 
 
Агар юқорида келтирилган сарлавҳалар ASCII кодлашдаги матнларга 
эга бўлган хабарлар учун тўғри келса, у ҳолда уларнинг таркиби формати 
ASCIIга мос келмайдиган аудио-, видео- вабошқа маълумотларли хабарлар 
учун етарли бўлмайди. Бу хабарга махсус сарлавҳаларни киритилишини, 
демак, RFC 822 стандартни кенгайтирилишини талаб қилади. Бундай 
кенгайтириш RFC 2045 ва 2046 ҳужжатларда тавсифланган ва Интернет 
постасини кўп мақсадли кенгайтирилишлари (Multipurpose Internet Mail 
Extensions, MIME) дейилади. 
Мультимедиани қўллашга мўлжалланган иккита энг муҳим MIME-
сарлавҳалар Content-Type: ва Content-Transfer-Encoding: ҳисобланади. 
Content-Type:
сарлавҳаси фойдаланувчи агентига хабарнинг маълумотларини 
мос қайта ишлашни амалга оширишга имкон беради. Масалан, агар хабар 
JPEG форматдаги тасвирга эга бўлса, олувчи агенти JPEG файлларни 
декомпрессиялаш процедурасини чақиради.
Content-Transfer-Encoding:
иккинчи сарлавҳанинг маъносини тушуниш учун ASCIIдан фарқланадиган 
кодланишдаги барча маълумотлар SMTP протоколи бўйича узатилишидан 
олдин ASCII кодлашга ўзгартирилиши кераклигини эсланг.
 Content-Transfer-
Encoding:
сарлавҳаси йўлланадиган манзилга символларни дастлабки 
кодланиши 
ASCII 
кодлашга 
ўзгартирилиши 
(кодланиши) 
амалга 
оширилганини, шунингдек бу кодлашнинг турини кўрсатади. Шундай қилиб, 
олувчи агенти 
Content-Transfer-Encoding:
сарлавҳасини таниш билан 
маълумотларни дастлабки кодланишига келтириш учун хабарни декодлашни 
амалга ошириши, кейин эса 
Transfer-En-coding
: сарлавҳасини таниш билан 
декодланган маълумотларни қайта ишлаши мумкин. 
Аниқ бир мисолни кўриб чиқамиз. Алиса Бобга JPEG-тасвирга эга 
бўлган электрон хатни жўнатишни истайди деб оламиз. Бунинг учун у ўз 
агентини чақиради, Бобнинг почта қутиси манзилини киритади, хабар 
мавзусини 
кўрсатади 
ва 
хабарнинг 
танасига 
тасвирни 
қўяди 
(фойдаланиладиган агентга боғлиқ равишда файлни қўйилиши “боғлаб 
қўйиш” дейилиши мумкин). 
Жўнатиш командасидан кейин агент MIME-хаьарни генерациялайди, у 
тахминан қуйидаги кўринишга эга бўлади: 
From: 
[e-mail]
То: 
[e-mail]
Subject: 
Picture of yummy crepe. MIME-
Version: 1.0 Content-Transfer-

---

183 
Encoding: base64 Content-Type: 
image/jpeg 
(base64 encoded data
base64 encoded data) 
Келтирилган хабардан билиш мумкинки, Алисанинг фойдаланувчи 
агенти JPEG-тасвирни base64 усулида кодлади. Бу усул RFC 2045 ҳужжати 
орқали 
7-разрядли 
ASCII 
кодлашга 
ўзгартириш 
сифатида 
стандартлаштирилган. Бошқа кўп ишлатиладиган кодлаш усули 8-разрядли 
маълумотларни 7-разрядли ASCII кодлашга ўзгартириш (одатда миллий 
алифбо символларини) ҳисобланади. 
Боб Алиснинг хатини ўқий бошлаганида, унинг агенти дастлаб 
сарлавҳанинг 
Content-Transfer-Encoding:base64 
сатрини аниқлайди ва base64 
усули орқали хабарнинг танасини декодлайди. Кейин агент 
Content-Type: 
image/jpeg 
сатрини 
кўради 
ва 
олинган 
маълумотларни 
JPEG-
декомпрессияланишини амалга оширади. 
MIME-Version: 1.0
сатри MIME 
версиясининг номерини идентификациялашини тушуниш қийин эмас. Бу 
сатр бўлмаганида хабар RFC 822/SMTP форматга мос келадиган оддий хабар 
сифатида қайта ишланади. Хабарнинг сарлавҳаси танадан бўш сатр билан 
ажратилади. 
Content-Type:
сарлавҳаси сатрини бироз батафсил кўриб чиқамиз. 
MIME спецификациясига мувофиқ, RFC 2046да кўрсатилган сатр формати 
қуйидаги кўринишга эга бўлади: Content-Type: type/subtype: parameters. Бу 
ерда parameters шарт бўлмаган параметрлар ҳисобланади. 
MIME спецификациясига мувофиқ, 
Content-Type:
сатри хабарда 
узатиладиган маълумотларнинг турини кўрсатиш учун ишлатилади ва турлар 
ва кичик турлар номларидан ташкил топади. Бундан ташқари, сатрда кичик 
тур ҳақидаги маълумотларни аниқлаштириш учун мўлжалланган ва 
маълумотларни 
талқин 
этилишига 
сезиларли 
таъсир 
қилмайдиган 
параметрлар бўлиши мумкин. Тушунарлики, ҳар бир кичиктур учун ўз 
параметрлари тўплами аниқланади. MIMEни ишлаб чиқиш бўлажак 
кенгайтиришга мўллжалаш билан олиб борилди ва тез оради бўлиши мумкин 
турлар ва кичик турлар жуфтликлари сони сезиларли ортиши мумкин. янги 
турлар ва кичик турларнинг ишлаб чиқилишини қандайдир тартибга солиш 
учун MIME IANAда (Internet Assigned Numbers Authority — Интернет 
номерларини тайинлаш бўйича ваколатли ташкилот) рўйхатдан ўтказиш 
заруратини кўзда тутмоқда. Регистрацион жараён RFC 2048 ҳужжатда 
тавсифланган. 

---

184