Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

ТАРМОҚ ҲУЖУМЛАРИНИ АНИҚЛАШ ТИЗИМИНИНГ 
ФУНКЦИОНАЛ КОМПОНЕНТЛАРИНИ ҚУРИШДА DATA MINING 
УСУЛ ВА АЛГОРИТМЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ
А.А.Абдурахманов (катта ўқитувчи,Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги ТАТУ) 
Сўнгги ўн йилликларда Data mining усуллари кўплаб илмий 
йўналишларда кенг қўлланилди ва тармоқ ҳужумларини аниқлаш муаммоси 
бу тенденциядан мустасно эмас. Тармоқдаги ҳужумларни аниқлаш ва 
аниқлаш билан боғлиқ бўлган кўплаб вазифаларни ҳал қилиш учун турли хил 
Data mining усулларини қўллаш бўйича бир неча юзлаб илмий тадқиқотлар 
мавжуд. Мақолада ахборот хавфсизлигини таъминлаш муаммоларидан бири 
– тармоқ ҳужмларини аниқлаш муаммолари учун Data mining усулларини 
қўллаш масалалари кўриб чиқилган. Ишда асосий эътибор ушбу йўналиш 
учун истиқболли бўлган потенциал функциялар асосида маълумотларни 
таҳлил қилиш услубларига қаратилади. 
2020 йилнинг III чорагида, хавфсизликка замонавий таҳдидларни 
ўрганишга ва ахборот тизимларини бузишга қарши курашиш учун 
махсулотлар ва сервисларни яратишга ихтисослашган ва кибертаҳдидларга 
қарши курашиш соҳасида етакчи ҳисобланувчи Positive Technologies
компанияси экспертларининг аниқлашига кўра, йилнинг биринчи ярмида, 
COVID-19 
пандемияси 
бошланиши 
шароитида, 
нияти 
бузуқлар 
активлигининг ўсиши, сусая бошлаган. Аммо, ҳужумлар сони стабил юқори 
бўлган ва инцидентлар сонининг хар кварталдаги ўсиши тенденцияси 
ўзгармаган. Масалан, ҳужумларнинг сони 2020 йилнинг II-кварталдагига 
нисбатан 2,7% га, 2019 йилнинг худди шу даврдагига нисбатан 54% га ошган 
[78] (1.1-расм).

---

353 
1.1-расм. 2019 ва 2020 йилларда хавфсизлик инцидентлари миқдори (ойлар кесимида) 
Аксарият мавжуд суқилиб киришларни аниқлаш тизимлари монолит 
структурага эга, яъни тизимнинг ҳисоблаш юкламасини самарали тақсимлаш 
имконияти йўқ. 1.2.-расмда ҳисоблаш тармоқлари узеллари бўйлаб 
тарқалиши мумкин бўлган, суқилиб киришларни аниқлашнинг анъанавий 
моделининг компоненталари белгиланган.
Маълумотларни йиғиш 
блоки
Сенсор 
1
Сенсор 
К
Аниқлаш модули 1
Аниқлаш модули N
Таҳлиллаш блоки 
...
...