Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

 
Adabiyotlar: 
 
1. 
infocom.uz 
2. 
www.lisbdnet.com 
3. 
maqola.uz 
BOLALAR VA O'SMIRLAR ORASIDA KITOB MUTOLAASINI 
RIVOJLANTIRISHDA ELEKTRON RESURSLARNING O'RNI: JAHON 
TAJRIBASI TAHLILI 
D.E. Rasuleva, N.A. Abdusalomova 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti 
Annotatsiya. Ushbu tezisda bolalar va o’smirlar o’rtasida kitob mutolaasini 
hamda targ’ibotini rivojlantirishda elektron resurslarning o’rni va ahamiyati haqida 
so’z boradi. Shu bilan birgalikda bu borada jahon tajribasi nimalarni ko’rsatishi va 
mamalakatimiz miqyosida qanday ishlar amalga oshirilayotganligi tahlili keltirilgan. 

---

518 
So'nggi o'n yillikda dunyoning turli mamlakatlarida turli xil elektron resurslar 
paydo bo'ldi, ularning yordamida o'qituvchilar, kutubxonachilar va boshqa 
murabbiylar bolalar va o'smirlarning bolalar adabiyotini o'qishga qiziqishini 
oshirishga intilishmoqda. Bugungi kunda bolalar va o'smirlar va ularning ota-onalari 
Internet va turli xil gadjetlardan foydalanishmoqda, bugungi kunda mutaxassislar 
bolalar va o'smirlar uchun va ota-onalar uchun elektron resurslarni rivojlantirishga 
borgan sari ko'proq e'tibor berishmoqda. Ushbu resurslar turli ishtirokchilar 
tomonidan yaratilgan: ular orasida kutubxonachilar, o'qituvchilar, nashriyotchilar va 
bolalar adabiyoti tarqatuvchilari bor. 
Bolalar va o'smirlarning ularga qaratilgan adabiyotlarni yaxshiroq 
o’rganishlariga imkon beruvchi yangi navigatsiya tizimlari ishlab chiqilmoqda. 
Bugungi kunda ushbu vositalar bolalarning qiziqishi, psixologiyasi va qabul qila 
olish qobiliyatini hisobga olgan holda yaratilmoqda. 
Bunday resurslarni rivojlantirish va yaratish borasida jahonning bir necha 
ilg’or mamlakatlarida quyidagi yo’nalishlar bo’yicha ularni guruhlab ko’rishimiz 
mumkin: 
1. Bolalar, o'smirlar va ularning murabbiylari turli mamlakatlardan (AQSh) 
bolalar adabiyotining eng yaxshi asarlari bilan tanishadigan xalqaro elektron 
kutubxonalar yaratilgan va to'ldirilmoqda (AQSh); 
2. Davlatning yordami va ko'magi bilan noyob, qimmatbaho, ajoyib bolalar 
kitoblari haqida bilib olishingiz mumkin, hatto ularni elektron shaklda (Yaponiya, 
Rossiya va boshqalar) o'qishingiz mumkin bo'lgan bolalar adabiyotining milliy 
elektron kutubxonalari yaratilgan (Yaponiya, Rossiya va boshqalar); 
3. Bolalar va kattalarga zamonaviy bolalar adabiyotlarini (yo'riqnomalar, 
qo'llanmalar, navigatorlar) yaxshiroq navigatsiya qilish imkonini beruvchi maxsus 
Internet resurslari ishlab chiqilmoqda. Ularning ko'pchiligi bolalarning bolalar 
kitoblariga bo'lgan qiziqishini rivojlantirishga qaratilgan (Norvegiya, Buyuk 
Britaniya, Rossiya, Singapur va boshqalar) 
4. Oila va "bolalar mutolaasi rahbarlari" - ota-onalar, o'qituvchilar, 
kutubxonachilar, tarbiyachilar uchun ham maxsus resurslar ham bor bo’lib, ularda 
bolalarni mutolaaga jalb qilish bo'yicha tavsiyalar va usullar chop etiladi. (Buyuk 
Britaniya, Singapur, Rossiya va boshqalar). 
5. Elektron kutubxonalarga kirish va ulardan adabiyotlarni olishga 
ko’maklashuvchi yangi qurilmalar ishlab chiqilmoqda (elektron kutubxonalarga 
kirish uchun mobil ilovalar) va boshqa vositalar mukammallashtirilmoqda. (Osiyo 
va Afrika mamlakatlarida). 
Ayni paytda ushbu resurslar jadal rivojlanishda bo’lib, bolalar adabiyotlarni 
mutolaa qilishlarida bir muncha yengillik va yangilik bo’lib hisoblanib kelmoqda. 
Mamalakatimizda ham elektron resurslarni yaratish va targ’ib etish bo’yicha 
ko’plab ishlar amalga oshirilmoqda. Masalan yaqin kunlarda Milliy aloqa operatori 
UZMOBILE tomonidan bolalar va o’smirlar uchun maxsus tarif rejasi ishlab 
chiqildi. Unga ko’ra foydalanuvchilari asosan maktab o’quvchilari bo’lgan ushbu 
tarif rejasida taqdim etilayotgan xizmatlar orasida internet orqali ZiyoNet 
tarmog’iga ulanish taklif etilgan. Bundan maqsad yosh avlod o’z bilimlarini kerakli, 

---

519 
foydali va ishonchli ma’lumotlar bilan to’ldirib borishi nazarda tutilgan. Nega aynan
ZiyoNet? Chunki ZiyoNet 2014-yildan boshlab ishonchli va mazmunli manbaalarga 
ega saytlarning ro’yxatini o’z sahifalarida e’lon qilib turadi. Bu saytlar esa bolalar 
va o’smirlarni mutolaaga, yangiliklarni o’rganishga undaydigan elektron resurslarni 
o’z ichiga olgan. So’nggi ma’lumotlarga qaraganda ushbu saytlar soni 4000 dan 
oshiqni tashkil etmoqda. Shunday ekan ulardan bir nechtasini misol tariqasida 
keltirib o’tamiz. 
Xalq ta’limi vazirligining Umumta’lim Multimediya Dasturlarini 
Rivojlantirish Markazi tomonidan ishlab chiqilgan 
http://eduportal.uz
Axborot-
Ta’lim portal. Siz bu portalga tashrif buyurish orqali elektron kutubxona, 
multimediya materiallari, masofaviy ta’lim, olimpiadalar, tanlovlar va boshqa 
ko’plab resurslar haqida ma’lumotlarga ega bo’lishingiz mumkin. 
http://www.uroki.uz
. Istalgan mavzudagi darslar majmui tashkil etilgan sayt 
bo’lib, siz bu yerdan nafaqat matn ko’rinishidagi balki video formatdagi resurslarni 
ham topish imkoniga egasiz. 
http://babylesson.ru
. Bolalar ongini rivojlantiruvchi o’yinlar va darslar 
jamlangan sayt. Asosan maktab yoshiga yetmagan va boshlang’ich ta’lim oluvchilar 
uchun elektron resurslarni topish mumkin.
http://detsky-mir.com
. Bolalar dunyosi nomli axborot beruvchi ko’ngilochar 
sayt bo’lib bolalar va ularning ota-onalari uchun mo’ljallangan. Ushbu sayt sizga 
qiziqarli maqolalar, darsliklar, kurslar, audiokitoblar, ertaklar, tanlovlar va boshqa 
manbaalarni taqdim etaoladi. 
http://kitobim.uz
. Bu sayt bolalar uchun o’zbek xalq ertaklarini o’zbek tilida 
taqdim etuvchi saytdir. 
http://Ertak.uz
. Juda keng qamrovli o’zbek, rus va boshqa xalq ertaklarini o’z 
ichiga olgan sayt. Bundan tashqari shu ertaklar asosida multfilmlarni ham 
topishingiz mumkin. 
http://nsfla.uz
. Davlat test markazi qoshidagi chet tillarini o’rganish va 
tekshirishni amalga oshiruvchi sayt. 
http://nemistili.zn.uz
. Nemis tilini o’rganmoqchi bo’lganlar uchun o’zbek 
tilida keltirilgan ma’lumotlarni olish mumkin bo’lgan saytdir.
Va shu kabi yana minglab elektron resurslarni taqdim etuvchi manbaalarni 
keltirishimiz mumkin.