Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

Адабиётлар: 
1. 
Президент БААга ташриф доирасидаги келишув ва битимларни амалга 
ошириш бўйича асосий вазифаларни белгилаб берди. 
2. 
Бирлашган Араб Амирликларига олий даражадаги ташриф якунида қабул 
қилинган келишув ва битимларни амалга ошириш бўйича асосий 
вазифалар белгилаб берилди. 01.04.2019 й. 
ТАСАВВУФ ТАЪЛИМОТИНИНГ ИННОВАЦИОН МАДАНИЙ
АЛОҚАЛАР, МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИКНИ 
МУСТАҲКАМЛАШДАГИ АҲАМИЯТИ 
Б.Б. Иминов
Фарғона Давлат универсиети
Янги тараққиёт босқичида фалсафий таълимотларни, шу жумладан 
тасаввуф таълимоти ғояларини ижтимоий фанлар кесимида ўрганиш, унинг 
мазмунидан педагогик жараёнда фойдаланиб бўлажак мутахасислар онгида 
инновацион маданий алоқаларни кенгайтириш, миллатлар аро тотувликни 

---

438 
янада мустаҳкамлаш фикрларини шакллантириш зарурияти мавжуд.
13
Тасаввуф таълимоти жаҳон миқёсидаги, ўзининг амалий ва назарий аҳамияти 
билан, муҳим фалсафий таълимотлар туркумига мансубдир. Миллий 
маданиятимиз, тасаввуф фалсафий дурдоналарига хос бўлган қадриятлар 
мажунинг шаклланиши, таъкидлаш лозимки, ўзликни англаш жараёни 
уйғунлиги натижасидир ва бу жараён ўз навбатида ҳар бир инсоннинг 
маънавий камолотга эришишига кўмаклашади, ижтимоий ҳаётни бойитади, 
жамиятнинг барқарорлигини таъминлашга ёрдам беради. Бу сунъий 
шаклантирилган жараён эмас, балки кишилик жамиятини ижтимоий сиёсий 
муаммолар ечими доирасида бирлаштиришга, инсониятнинг комуникатив 
ўзаро 
алоқаларини 
жадаллаштиришга 
қаратилган 
ҳаракат 
бўлиб, 
инсониятнинг фикран тарқоқлигига барҳам беришга интилувчи омил 
ҳисобланади. Ҳозирги жадал ривожланаётган плюрализм жараён шароитида, 
миллий маданиятларнинг ички қадриятлари мазмунини, унинг инсон 
маънавий камолотидаги аҳамиятини англаш ва уни бўлажак мутахасислар 
тайёрлаш жараёнида, ижтимоий фанлар кесимда, янги педагогик 
технологиялар орқали талабаларга тушинтириш зарурияти вужудга келди. 
Миллий маданиятлар тарихи, мазмуни, моҳиятига нисбатан янги 
мунособатларнинг шаклланиши, демократик ислоҳатлар, миллий ўзликни 
англаш, миллий тил, миллий маданиятлар илдизини, асосларини, ривожланиш 
хусусиятларини, трансформациясини фалсафий асосда ўрганиш каби 
тенденцияларнинг кучайиши билан характерланади. Шунинг учун ҳам миллий 
маданиятлар мазмуни, ўзига хос хусусиятларини янги ривожланиш босқичида 
фалсафий асосларини ўрганиш, шу жумладан тасаввуф таълимот ғояларини
фалсафий қирраларини тадқиқ қилиш демократик ислоҳатлар кесимида муҳим 
илмий амалий, долзарб аҳамият касб этади. 
Тасаввуф таълимоти намояндалари илгари сурган ғоялар, 
инновацион миллий мунособатлар мазмунида, маданий алоқолар тизимида 
миллий тилнинг миллатлараро алоқа воситаси сифатида намоён бўлиши, 
диний бағрикенглик, милларлар аро тотувликни барқарорлаштиришда
алоҳида роль ўйнайди.
Шу билан бирга қайд этиш лозимки,шахснинг тил 
дунёсига, комуникатив мунособатларга кириши, ва унинг дунёқарашида 
маданий алоқаларни янада кенгайтиш ҳақидаги мустақил тушунчаларнинг 
шаклланиши ҳамоҳанглигини кузатиш мумкин. Ўзининг она тили билан 
биргаликда, яна бир хорижий тилни билиш, уларда сўзлашиш, умуман 
олганда икки тиллиликни оммавий ахборот воситалари, махсус дарслик ва 
ўқув қўлланмаларисиз тасавур қилиш мумкин эмас, чунки бундай 
тайёргарликга эга бўлиш натижасида, омма орасида толерант маданий 
мунособатларни тарғиб қилиш учун имконият шаклланади. Маданий 
мунособатлар тушунчаси, тил ва муайян миллий маданият орасидаги ва унинг 
равнақини, кенгайишини таъминлайдиган, маданий алоқалар воситаси 
13
Ўзбекистон республикасини ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси. Ўзбекистон Республикаси 
Президентининг Фармони. Халқ сўзи, 8 февраль 2017 йил 

---

439 
сифатида хизмат қиладиган муҳим бўғин ҳисобланади. Ҳозирги маданий 
мунособатлар тизимида шахс ўзи учун зарур бўлган маданий ўзига хосликни 
танлайди ва бундай шароитда баъзи ҳолларда миллий этник кўриниш 
ҳолатларидан чекиниш ҳолатлари кузатилади. Биз яшаётган олам, яъни 
глобализм шароитида миллатлар аро алоқаларнинг чуқурлашуви, ўзига хос 
хусусиятларни сақлаб қолаётган миллий маданиятларга глобаллашув ўзининг 
таъсирини ўтказишга ҳаракат қилади, бундай жараён ўз навбатида тасаввуф 
таълимотидаги бағрикенглик, ахлоқий юксаклик, жисмоний камолот, 
меҳнатсеварлик, ватанпарварлик, инсонга беғараз ёрдам ғояларидан 
миллатлараро мунособатлар ва халқлар орасидаги тотувликни янада 
мустаҳкамлаш жараёнида самарали фойдаланиш, ислоҳатлар ижросига, 
натижаларига ижобий натижа беради. 
Глобалашув шароитида миллий маданиятлар тараққиёти, диний 
бағрикенглилик, миллатлараро тотувлик ҳар бир шахснинг умиминсоний 
қадриятларни ҳурмат қилиши, плюралистик маданий мунособатларнинг 
ижтимоий ҳаётдаги ифодаси сифатида намойиш бўлади. Фуқоралик жамияти 
ривожида кузатилаётган ахборот тизимининг кенгайиши, ижтимоий ҳаёт 
жабҳаларига чуқур кириб бориши, шахс фаолиятига ахборотлар босимининг 
кучайиши, миллий чегараланганлик кўринишлари ҳам бир тамонлама 
баҳоланиши мумкин эмас. Ислоҳатлар шароитида миллий онг ва ҳар бир шахс 
индивидуал маънавий юксалишида устивор аҳамият касб этади, шу мунособат 
билан бўлажак мутахасисларнинг тасавуф таълимоти ғояларини, унинг 
илдизлари, ривожланиш хусусиятлари ва провард натижада ушбу таълимотни 
мустақил ўрганиш ҳам улар камолотдаги муҳим омиллардан биридир. 
Янги ривожланиш даврида тасаввуф таълимоти буюк намоёндалари 
асарларини мустақил таҳлил қилиш, уларни оргинал нусхаларини топиш, 
таржима қилинганларини ўрганиш ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. 
Хулоса ўрнида таъкидлаш лозимки,тасаввуф намояндалари илгари 
сурган, яъни инсон учун зарур бўлган психологик, ўз ўзини чиниқтириш, 
тарбиялаш ҳозирги талаба ёшлар учун муҳим амалий аҳамият касб этади ва бу 
тадбирлар миллатлараро мунособатларда ҳам муҳимдир. Шунингдек тасаввуф 
намоёндалари маърифат ва ҳақиқат тушунчасини инсонларга тушинтириш, 
улар онгига сингдириш ғоясини тарғиб қиладилар. Тасаввуфчилар томонидан 
асосланган, яъни инсоннинг одоби, уни шакллантириш зарурияти ва ниҳоят 
унинг шахс камолотдаги ўрни алоҳида аҳамиятга эгадир. Ривожланишнинг 
янги босқичи даврида ислом динининг жамият аъзолари тарбиясидаги 
ролининг, унинг шахс маънавий, ахлоқий камолотдаги ўрнини янада англаш, 
ислом 
таълимоти 
имкониятларидан 
миллатларо 
тотувлик, 
диний 
бағрикенгликни тарғиб этишда қўллаш муҳим амалий аҳамият касб этади.