Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

5. 
Тизимнинг концептуал моделини тавсифлаш. Тизимнинг моделини 
қуришнинг бу босқичида: а) 
K
M
концептуал модел абстракти атамалар ва тушунчаларда 
тавсифланади; б) намунавий математик схемалардан фойдаланиб моделнинг тавсифи 
берилади; c) гепотезалар ва фаразлар якуний қабул қилинади; д) моделни қуришда реал 

---

244 
жараёнларнинг аппроксимация процедураларини танлашга асосланади.Бу босқичда 
масаланинг тўлиқ таҳлили ўтказилади. 
6. 
Концептуал 
модел 
ишончлилигини 
текшириш. 
K
M
концептуал 
моделнинг тавсифидан кейин, айрим концепсияларнинг ишончлилигини текшириш керак. 
K
M
моделни текшириш усулларидан бири – моделни таҳлил қилишга имкон берувчи 
тескари ўтиш операцияларини қўллаш, қабул қилинган аппроксимацияларга қайтиш ва 
моделлаштирилаётган 
S
тизимда 
оқаётган 
реал 
жараёнларни 
қайтадан 
кўриш.
K
M
концептуал модели ишончлилигини текшириш ўз ичига қуйидагиларни қамраб 
олиши керак:а) модел ғоясини текшириш; б) кириш ахборот ишинчлилигини баҳолаш; в) 
моделлаш 
масаласини 
қўйилишини 
кўриб 
чиқиш; 
г) 
қабул 
қилинган 
аппроксимацияларнинг таҳлили; д)гепотезалар ва фаразларни тадқиқ қилиш. 
Юқорида кўриб чиқилган замонавий ахборот тизимлари учун модел 
шакллантириш ва уни формаллаш босқичлари йирик тизимлар тавсифларини баҳолашда 
ва уларнинг математик моделини қуришда самарадорликни оширади. Ушбу босқичларда 
концептуал модели яратилаётган турли мураккаб ахборот тизимларни математик 
алгоритми асосида концептуал моделини шакллантириш учун қисқача тавсиялар ва 
йўналишлар келтирилди. Концептуал моделни шакллантириш имкониятини яратиш учун 
айрим гепотетик тизимларнинг ишлаш жараёни қисқача кўриб чиқилди.