Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

YOKI MANTIQIY ELEMENTI

Asosiy mantiqiy amallar qatoriga qo‘shish – YOKI kiradi. Mantiqiy “Qo‘shish” amali (diz’yunksiya), qisqacha “ YOKI ”. Amal simvoli “ V “. YOzilishi: Z = X₁ V X₂. O‘qilishi: “ Z barobar X₁ yoki X₂”. Amal natijasi Z 1 ga teng, agarda X₁ eki X₂ dan birortasi 1 ga teng bo‘lsa.

«YoKI» elementi mantiqiy funksiya sifatida Z=X+Y hamda Z=XvY ko’rinishlarda tasvirlanadi.

Sxematik belgilanishi	Ishlash prinsipi	Chinlik jadvali
		X Y Z 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1

“YOKI” amallarini bajarish uchun esa diod va tranzistorlar ishtirokida turli shakldagi mantiqiy sxemalar tuzish kerak bo‘ladi. “YOKI” sxemasi chiqish nuqtasida Z = X₁ V X₂ signalini ta’minlab beradi. X₁ va X₂ ning birortasiga +U_pit musbat kuchlanish berilganda VT₁ yoki VT₂ lardan biri ochiladi va chiqish yo‘nalishiga qarab musbat ishorali kuchlanishni o‘tkaza boshlaydi, shuning uchun Z = 1. X₁ va X₂ kirish nuqtalarida musbat kuchlanish bo‘lmaganda VT₁ yoki VT₂ tranzistorlar yopiq holatda bo‘ladi va chiqish nuqtalariga musbat kuchlanish etib bormaydi va Z ning qiymati 0 ga teng bo‘ladi, Z = 0 .

Raqamli qurilmalarni yaratishda bir nechta kirish nuqtalariga ega bo‘lgan “VA”, “YOKI” mantiqiy elementlaridan, yoki bir vaqtda turli xil mantiqiy amallarni bajaradigan “YOKI - EMAS”, “VA - EMAS”, triggerlar va boshqalardan ko‘p foydalaniladi. Ular asosida 2.1- jadvalda berilgan har xil mantiqiy elementlarni tuzish mumkin.