Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

Nazorat savollari.

1. Mikrokontroller deb nimaga aytiladi ?

2. Mikrokontroller mikroEHMdan nimasi bilan ajralib turadi ?

3. Mikrokontrollernng asosiy qismlarini aytib bering.

4. Periferiya qurilmalari qanday amallarni bajaradi ?

5. Mikrokontroller xarakteristikalarini ayting.


13-MAVZU: MIKROPROTSESSORLAR

REJA:

1. Mikroprotsessor va uning turlari

2. Mikroprotsessorning tuzilishi va asosiy xususiyatlari

3.Kompyuterlar protsessorlari va bosqichlari

1. Mikroprotsessor va uning turlari

Mikroprotsessor - kompyuter ishlashini ta’minlaydigan va kompyuter qurilmalari ishini boshqaradigan qurilmadir. U kompyuterning ishlash tezligini belgilaydi. Kompyuterlar mikroprotsessor turi bilan farqlanadi. Hozirgi kunda mikroprotsessorning turli turlari mavjud: (Intel, Pentium va h.k.). Mikroprotsessor kompyuterning eng muhim vositasi yoki boshqacha aytganda «miyasi» hisoblanadi.

Uning hajmi aslida bir necha santimetrni tashkil etadigan elektron sxemadan iborat bo‘lib, barcha hisoblash va ma’lumotni qayta ishlab berishga xizmat qiladi. Mikroprotsessor turiga qarab bir sekundda o‘nlab, hattoki yuzlab million operatsiyalarni (amallarni) bajaradi. Bu operatsiyalar yuzlab turdagi arifmetik, mantiqiy va boshqa amallar bo‘lishi mumkin.

IBM RS kompyuterlarida yuqorida aytilgandek Intel firmasining mikroprotsessorlari Intel-8088, 80286, 80386 (SX va DX modifikatsiyalari), 80486 (SX, SX2, DX2 va DX4 modifikatsiyalari) Pentium, Pentium Pro, 1,2,3,4 nomlari bilan kompyuter tarkibiga kiradi. Mazkur mikroprotsessorlarning unumdorligi va bahosi keltirilgan ketma-ketlikda oshib boradi. Misol uchun, Pentium-4 unumdorligi Intel-8088-ra nisbatan minglab marta kattadir.

Mikroprotsessorlar tezligini takt chastotasi belgilaydi. Bir turdagi mikroprotsessorlar turli takt chastotasi bilan ishlab chiqarilishi ham mumkin. SHu sababdan takt chastotasiga qarab mikroprotsessorning bahosi va unumdorligi har xil bo‘ladi. Takt chastotasi megagerslarda (Mgs) o‘lchanadi. Misol uchun, Pentium mikroprotsessori 75 Mgs-dan 200 Mgs takt chastotasi o‘rtasidagi farq taxminan 2.5 marta kattadir. Mikroprotsessorning nomi, odatda takt chastotasi bilan yuritiladi. Misol uchun, Pentium F75 Mrs.

Mikroprotsessorning ichki elementar operatsiyalarining bajarish tezligini takt chastotasi bildiradi. Boshqa-boshqa mikroprotsessor modellari bir xil komandalarni (misol uchun, qo‘shish va ko‘paytirish) turli sondagi taktlar bilan bajaradi.

Mikroprotsessorning yuqori modellarida bu komandalar kamroq taktlar bilan amalga oshiriladi. SHu erda, ba’zi bir firmalar (AMD, Gyrix) markirovkalari chalkashtiruvchi sonlardan foydalanishiga e’tibor berish kerak. Misol uchun, AMV5x86/133Mgs mikroprotsessori faqat Intel-80486(DX4) mikroprotsessori bilan o‘xshash, lekin uning unumdorligi eng sodda Pentium/75 Mgs kabidir. Hozirda ishlab chiqarilayotgan kompyuterlarning ko‘p qismi Pentium, yuqoriroq quvvatli kompyuterlar esa — Pentium-4 mikroprotsessorlarga asoslangandir. Faqat kompyuterning eng arzon modellarigina 486DX4 yoki AMD5x86 mikroprotsessorlari asosida yig‘iladi. SHuni ta’kidlash joizki, mikroprotsessorlarning Intel-8088, 80286, 80386, 80486SX turlarining har biriga Intel-8087, 80287, 80387, 80487SX nomerdagi soprotsessorlar qo‘shib ishlab chiqarilayapti.

Bu soprotsessorlarning o‘zlari to‘g‘ridan-to‘gri ko‘pgina matematik hisoblarni (muhandislik hisoblari, uch o‘lchovli tasvirlar va boshqalarni) ayniqsa, haqiqiy sonlar bilan bajariladigan amallarni hisoblashga yordam beradi va natijada mikroprotsessorlarning tezligi oshadi. Hozirgi vaqtda mikroprotsessorlarning yangi turlarida (Intel-80486DX, Pentium va Pentium 4) haqiqiy sonlar bilan ishlash sistemalari kiritilgan, shu sababdan ular uchun soprotsessorlar ishlab chiqarilmaydi.