Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Savol: Sud buyrug‘i to‘g‘ri chiqarilganmi?
2-kazus
Da’vogar Rashidov G. javobgar Raximov O.ga nisbatan qarz undirish haqida sud buyrug‘i chiqarishni so‘rab Mirobod tumanlararo sudiga murojaat qilgan. Sud ushbu ish nizoli ekanligini aytib, sud buyrug‘i chiqarishni rad qilgan.
Savol: Sudning harrkatlari to‘g‘rimi?
13-BOB. OILAVIY-HUQUQIY MUNOSABATLARDAN KELIB CHIQADIGAN ISHLARNI SUDDA KO‘RISHNING PROTSESSUAL XUSUSIYATLARI (NIKOHDAN AJRATISH, ALIMENT UNDIRISH, OTALIKNI BELGILASH)

1. 
   Nikohdan ajratish bilan bog‘liq ishlarni sudda ko‘rishning protsessual xususiyatlari
   

Nikohning tugatilishi bilan bog‘liq ishlar deganda nikohdan ajratish (OK¹³ning 40-moddasi); nikohni bekor qilish (OKning 43-moddasi); nikohni haqiqiy emas deb topish (OKning 50-moddasi); er-xotinning mol-mulkini bo‘lish (OKning 27-moddasi); nikoh shartnomasini o‘zgartirish, bekor qilish yoki haqiqiy emas deb topish (OKning 32-33-moddalari) hamda nikoh munosabatlariga oid mulkiy va nomulkiy xarakterdagi boshqa nizolar nazarda tutiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 7-bob (37-56-moddalar)i nikohning tugatilish asoslari, turlari va tartibiga bag‘ishlangan.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasida “Nikoh tomonlarning ixtiyoriy roziligi va teng huquqliligiga asoslanadi”, deb yozib qo‘yilgan¹⁴. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 15-moddasida nikoh yoshi erkaklar uchun 18 yosh, ayollar uchun 17 yosh qilib belgilangan. Uzrli sabablar bo‘lganida, alohida hollarda (homiladorlik, bola tug‘ilishi, voyaga yetmagan shaxsning to‘la muomalaga layoqatli deb e’lon qilinishi (emansipatsiya), nikohga kirishni xohlovchilarning iltimosiga ko‘ra nikoh davlat ro‘yxatidan o‘tkaziladigan joydagi tuman, shahar hokimi nikoh yoshini ko‘pi bilan bir yilga kamaytirishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 13-moddasida nikoh tuzish tartibi ko‘rsatilgan bo‘lib, nikoh fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlarida tuziladi. Diniy rasm-rusumlarga binoan tuzilgan nikoh huquqiy ahamiyatga ega emas.¹⁵ Nikoh tuzish nikohlanuvchilarning fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlariga ariza berganlaridan keyin bir oy o‘tgach, shaxsan ularning ishtirokida amalga oshiriladi. Uzrli sabablar bo‘lganda fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi bir oy o‘tgunga qadar nikoh tuzishga ruxsat berishi mumkin. Alohida hollar (homiladorlik, bola tug‘ilishi, bir tarafning kasalligi va boshqalar)da nikoh ariza berilgan kuni tuzilishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasining Oila kodeksi normalariga asosan, nikohga kirishning o‘ziga xos talablari mavjud: