Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Ёнғинга қарши хавфсизлик қоидаларини бузиш билан боғлиқ жиноят-
нинг мазкур турлари учун тайѐргарлик кўриш босқичи мавжуд эмас-
лиги ҳарактерлидир, айни вақтда у кейинги фаолиятини ниқоблашга 
хизмат қилади. Содир этиш усулларига кўра, мазкур ҳуқуқбузарлик
бир неча гуруҳларга бўлинади:
1)
 
ѐритгич, иситгич, газ ва кимѐвий қурилмалардан фойдалани-
шда ва сақлашда ѐнғинга қарши қоидаларга риоя қилмаслик; 
2)
 
турли ѐнғин, аланга оладиган ва портлаш хавфи бўлган ма-
териалларни сақлаш, ташиш, фойдаланиш ва тайѐрлашга оид техник 
қоидаларга риоя қилмаслик;
3)
 
электр ўтказгичларни монтаж қилиш ва ѐритгич асбоблари-
ни сақлашда ѐнғинга қарши тартиб қоидаларга риоя қилмаслик;
4)
 
ѐнғинга қарши ишончли ҳимоя асбоблар, қурилмалар, маши-
наларни бошқа мақсадларда, хусусан ишлаб чиқариш жараѐнида фой-
даланиш ва ҳоказо.
Ушбу жиноятларни содир этадиган шахсларнинг ўзига хосликлари 

---

ҳам хилма-хилдир. Ёнғин содир этганлар турар жойида ва иш жойида сал-
бий тавсифланади, уларнинг орасида илгари судланганлар кўпроқ учрай-
ди.
Ёнғинга қарши хавфсизлик тартиб-қоидаларини бузиб, жиноят содир 
этган шахс билан меҳнатни муҳофаза қилиш ва техника хавфсизлигига 
риоя этиш қоидаларини бузган шахсни бир гуруҳга киритиш мумкин. 
Ўт қўйиш ва ѐнғинга қарши хавфсизлик қоидаларини жиддий бузиш 
тарзидаги жиноятларни тергов қилишда қуйидаги ҳолатларга аниқлик ки-
ритиш керак:
1)
ѐнғин қачон юз бергани;
2)
ѐнғин қаердан бошланди, унинг манбаларининг сони ва 
тарқалиши;
3)
ѐнғин, унинг чиқиши ва тарқалишини ким кўрган, кузатгани;
4)
ѐнғин чиқишига қайси воқеалар сабаб бўлгани;
5)
агар ѐнғин хавфсизлик тартиб-қоидаларининг бузилиши 
натижасида чиққан бўлса, унга риоя қилиш учун жавобгарликни кимнинг 
зиммасига юклангани; тартиб-қоидаларнинг бузилиши нималардан иборат 
ва бунга ким томонидан йўл қўйилгани;
6)
агар ѐнғин техник сабабларга кўра чиққан бўлса, аниқроғи улар 
нималардан иборат, техник носозликлар қачон пайдо бўлгани, уларни ўз 
вақтида аниқлаб, бартараф этиш имкони бўлганми;
7)
агар қасддан ўт қўйилган бўлса, унинг сабаблари, ижро усуллари 
қандай, ким томонидан ва қандай воситалардан фойдаланган ҳолда содир 
этилгани;
8)
агар ѐнғинда одамлар қурбон бўлган бўлса, у қандай вазиятда юз 
берди, агар тан жароҳати олган бўлса, унинг ҳарактери ва жиддийлик да-
ражаси қандай;
9)
ѐнғин чиқишига ким айбдор, ўз ҳаракатлари (ѐҳуд ҳаракатсизли-

---

ги) билан ѐнғин чиқишга сабаб бўлган шахснинг айбдорлик даражаси, 
айбни оғирлаштирувчи ва енгиллаштирувчи вазият қандай; 
10)
ѐнғин етказган зарар ҳарактери ва миқдори;
11)
ѐнғин чиқишига олиб келган сабаб ва шарт-шароитлар. 
Юқорида санаб ўтилган вазиятлар билан бирга бошқа жиноятлар 
(қотиллик, ўғрилик ва ҳ.к)ни яшириш ниятида қасддан амалга оширилган
ишни тергов қилишда ѐнғин билан ниқоблашга мўлжалланган жиноятни 
далиллар билан исботлаш керак.