Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

O’quv amaliyoti  bo’yicha  mashg’ulotlarni  tashkillashtirish  va 
o’tkazish  uslubiyoti 
 
Umumrivojlantiruvchi  mashqlarni  uzluksiz  usulda  o’tkazish  ko’nik-
malarini  o’zlashtirish  uchun  har  bir  talaba  eng  kamida  3-4  ta  mashg’ulot 
o’tkazishi  kerak.  Buning  uchun  o’quv  amaliyoti  bo’yicha  har  biri  20 
minutdan  davom  etuvchi  10  ta  mashg’ulotni  tashkillashtirish  lozim. 
Mashqlarni  uzluksiz  usulda  o’tkazishning  mukammal  ko’nikmalarni 
o’rganish,  tegishli  ravishda  uzoq  davom  etuvchi  faol  amaliyotda  amalga 
oshiriladi.  Biroq  bu  faqat  gimnastika  bo’yicha  iхtisoslashgan  talabalar 
uchun imkonlidir. 
Mashqlarni  imkoni  boricha  katta  zichligiga  va  alohida  ko’nikmalarni 
shakillantirishning  oqilona  izchilligiga  erishish  uchun  1-  va  2-mavzularni 
o’quv  bo’limlari  bilan  o’tkazish  tavsiya  etiladi.  Mashqlarni  juftliklarda 
uzluksiz  usulda  o’tkazish  mumkin,  lekin  buni  keragi  yo’q.  Chunki  talaba 
harakatlarini  nazorat  qilishda  o’qituvchi  uchun  juda  noqulay  sharoitlar 
yuzaga  keladi.   
Dastlabki  ikki  mashg’ulotda  mashqlarni  o’quv  bo’limlarining  barcha 
talabalari  bajarishi  lozim.  Bu  mashg’ulotlarda  talabalarni  asosan, 
mashqlarni  tegishli  maromda  aytish  qobiliyati,  hamda  buyruq  va 
farmoyishlarni  o’z vaqtida  berishga  o’rgatiladi. 
3-mavzuni  ikki  marta  ishlab  chiqish  tavsiya  etiladi:  bir  marta  o’quv 
bo’limi  bilan,  ikkinchi  marta  o’quv  guruhi  bilan.  Agar  o’quv  bo’limida 
beshtadan  ortiq  talaba  bo’lsa,  unda  bo’limni  ikki  brigadaga  bo’lish 
maqsadga  muvofiqdir.  Ulardan  biri  uchinchi  mashg’ulotda,  ikkinchisi  esa 
to’rtinchi  mashg’ulotda  mashqlar  o’tkazadi.  Aks  holda,  juda  ko’p  vaqt 
kerak  bo’ladi;  asosiysi  bir  mashg’ulotda  ko’p  sonli  mashqlarni  bajarish 
mushkul  bo’ladi.  Har  bir  mashg’ulotda  mashqlarni  tegishli  grafik  bo’yicha 
faqat bitta brigada  o’tkazadi. 
Umumrivojlantiruvchi  mashqlarni  uzluksiz  usulda  o’tkazish  ancha 
mushkuldir.  Shuning  uchun  biz  3-mavzuni  mashg’ulotlarda  butun  guruh 
bilan takrorlashni  tavsiya  qilamiz. 
O’quv  guruhi  bilan  o’quv  amaliyotini  musiqa  jo’rligida  o’tkazishda 
talabalarda  barcha  zaruriy  qobiliyat  va  ko’nikmalarni  shakillantirish  uchun 

---

 
65 
 
yaхshi  sharoitlar  yuzaga  keladi.  Bunda  har  bir  talaba  mashqni  bir  martadan 
o’tkazishi  uchun  eng  kamida  oltita  mashg’ulot  kerak  bo’ladi,  lekin  boshqa 
iloji yo’q. 
Mashg’ulotlarga  tayyorlanishda  o’qituvchi,  umumrivojlantiruvchi 
mashqlarni  o’tkazishning  qanday  muvofiq  usulini  tanlash  kerakligini  bilishi 
lozim  va  shundan  so’ng  majmua  uchun  mashqlarni  tanlash  kerak. 
Majmuadagi  jismoniy  yuklama  mashqlar  soni,  ularni  mazmunini  o’zgar-
tirish;  mashqlar  orasidagi  dam  olish  tanaffuslarini  uzaytirish  yoki  qisqar-
tirish;  takrorlash  soni  va  bajarish  sur’ati,  dastlabki  holatlar,  o’tkazish 
usullarini  o’zgartirish  va  turli  jismlarni  qo’llash  yordamida  tartibga 
solinadi.  
Bunda  shuni  hisobga  olish  kerakki,  kollejga  o’qishga  kirgan  va  ta’lim 
olayotgan  barcha  talabalar  umumrivojlantiruvchi  mashqlarni  o’tkazish 
usullari borasidagi  bilimlarga  umuman ega emas edilar.