Ўзбекистон бадиий академияси

Mavzu yuzasidan taklif va tavsiyalar: 
- Oʻqituvchi va boʻlajak oʻqituvchilar fanlar, jumladan, pedagogika fani 
sohasidagi yangiliklarni, fanning taraqqiyot yoʻnalishlari va tendentsiyalarini 
chuqur bilishi; 
-Har bir oʻqituvchi pedagogik va axborot texnologiyalarini hamda xorijiy 
tillardan birini chuqur bilishi va amaliyotda ulardan samarali foydalana olishi;
-“Chizma geometriya” fanini oʻqitish samaradorligiga yordam beradigan 
pedagogik texnologiyalar va interfaol usullar tizimini shakllantirish;
-“Ikkinchi tartibli sirtlarni oʻzaro kesishish chiziqlarini yasash va ularni 
amaliyotda qoʻllanishi” modulini oʻqitishning didaktik ta‟minoti uchun
modulning texnologik xaritasi, amaliy mashgʻulot ishlanmalari va keyslar 
toʻplami, nazorat topshiriqlari va mustaqil taʻlim yuzasidan koʻrsatmalar, mavzu 
yuzasidan glossariy va taqdimot slaydlarini innovatsion pedagogik va 
texnologiyalari talablari asosida yaratish; 
-Fanni oʻqitishda interfaol usullar va axborot texnologiyalarning taʻlim-
tarbiyaviy imkoniyatlaridan oʻrinli foydalana olishi; 
-Chizma geometriya fanida “Ikkinchi tartibli sirtlarni oʻzaro kesishish 
chiziqlarini yasash va ularni amaliyotda qoʻllanishi” mavzusini oʻqitishda
pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalanishga oid metodik tavsiyalar 
ishlab chiqish va shular asosida darslarni tashkil qilish; 
Hozirgi kun oʻqituvchisi pedagogik texnologiyalardan samarali foydalana 
olishi lozim. Bu narsa chizma geometriya fanlarini oʻqitishda ham samarali 
boʻlib, ta‟lim sifatini oshishiga yordam beradi.

---

70 
Xulosa 
Ta‟lim tizimining modernizatsiyasi davlat va jamiyat malakali kadrlarga, 
shaxsning esa sifatli ta‟lim olishiga bo‟lgan ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda 
roy beradi. Ta‟lim amaliyotida pedagogik texnologiyalarning qo‟llanilishi ta‟lim 
tizimi modernizatsiyasining tarkibiy elementi hisoblanadi. Zamonaviy sharoitda 
ta‟lim-tarbiya jarayonlarini texnologiyalashtirish kam kuch va vaqt sarflagan 
holda kutilayotgan natijani qo‟lga kiritishga imkon beradi, o‟qitish sifatini 
yaxshilab, samaradorligini oshiradi. 
XXI asr aql-zakovat, ma‟naviyat va bilimdonlik asri bo‟ladi. Bu esa ta‟lim 
va tarbiya jarayonlarining sifatli, samarali tashkil etilishi ijtimoiy zaruriyat 
sifatida kun tartibiga qoyilishini talab etadi. Mazkur zaruriyatning qondirilishi 
pedagoglarning yuqori darajada kasbiy kompetentlik, mahorat va malakalarga 
ega bo‟lishlarini taqozo etadi. 
Amalda qo‟llanilib kelingan an‟anaviy o‟qitish texnologiyasi asosan 
“o‟qituvchi - o‟quvchi” tarzida umumiy harakterda bo‟lib, unda o‟quvchi-
talabaga ta‟lim jarayonining ob‟ekti, ya‟ni passiv shahs sifatida qaralar edi. 
Pedagogik texnologiyada esa “o‟qituvchi - ta‟lim - o‟quvchi” tizimiga 
asoslanadi va unda talaba sub‟ektga ya‟ni, ta‟lim jarayonining faol 
ishtirokchisiga aylanadi. Bunda o‟qituvchi talabaga o‟zi izlanishga, o‟zi 
mushohada yuritishga sharoit yaratuvchi tashkilotchiga va uni nazorat etuvchi 
boshqaruvchiga aylanadi. 
Chzma geometriyani o‟qitishda ham ilg‟or pedagogik texnologiyalar va 
axborot komminikatsion texnologiyalardan o‟rinli foydalanish bugungi kunning 
dolzarb masalasidir. Chunki chizma geometriya talabaning fazoviy tasavvurini 
o‟stirishda, uning mustaqil fikrlash qobilayati va loyihalashga oid ko‟nikmani 
egallashiga katta xizmat qiladi.
Chizma geometriyaning katta bir bo‟limlaridan biri ortogonal proeksiya 
bo‟lib, u mashinasozlik, texnika taraqqiyoti, arxitektura va tasviriy san‟atni 
rivojlanishiga katta xizmat qiladi. Ortogonal proeksiyalash usuli asosida barcha 
ishlab chiqarish ishlari bajariladi va u taraqqiyot manbayi hisoblanadi. Unda 

---

71 
fazodagi buyumning uch tekislikdagi proeksiyalari bajariladi. Shu sababli 
talabalar fazodan tekis chizmaga yoki, aksincha, tekis chizmadan fazoga 
ko‟chishda biroz qiynaladi. Talabalarning ortogonal proeksiyaga adaptatsiyasi 
(ko‟nikishi)ni qulaylashtirish va tezlashtirish yoki ta‟limda sifat va 
samaradorlikka erishish uchun fanni o‟qitish jarayonida innovatsion va axborot 
kommunikatsion texnologiyalardan samarali foydalanish zarur.
Hozirgi kun o‟qituvchisi pedagogik texnologiyalardan samarali foydalana 
olishi lozim. Bu narsa chizma geometriya fanlarini o‟qitishda ham samarali 
bo‟lib, ta‟lim sifatini oshishiga yordam beradi.
Zamonaviy 
ishlab 
chiqarish, 
mustaqil 
Respublikamizda 
yangi 
texnologiyalarni qo„llanishi va uning ilmiy-texnika taraqqiyoti o„sib kelayotgan 
yosh avlodning grafik tayyorgarligiga hamda texnikaviy fanlar bo„yicha chuqur 
bilimdon bo„lib etishishiga katta talablar qo„ymoqda. O„quvchilarning grafik 
bilimi, ko„nikma va malakalarini tarkib toptirish samaradorligini oshrishi 
bugungi kunda dolzarb muammolardan biridir. Grafik ta‟limni hozirgi davr 
talabi asosida amalga oshirish yo„llaridan biri ikkinchi tartibli sirtlarning o‟zaro 
kesishish chiziqlarini yasash va ularni amaliyotga tadbiq qilishdan iborat bo„lib, 
bu sohada uning pedagogik asoslarini, o„quv materiallar mazmuni va 
metodlarini tajribada o„rganish yuzasidan ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishi 
hamda yangi dastur va o„quv qo„llanmalarni yaratilishi shubhasiz muhimdir.