Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

 
 

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рискни идентификациялаш
Таваккалчиликдаки хавф эхтимолини 
тахлил этиш ва бахолаш 
Хавфни олдини олиш ёки 
пасайтириш имкониятларини 
белгилаш 
Таваккалчиликни бошқариш усулларини 
танлаш
Танланган усулларни қўллаш 
Натижаларни тахлил этиш ва бахолаш 
Рискларни бошқариш ёки 
уларга таъсир этиш
Рискни бошқаришни режалаштириш
Рискни сифати жиҳатидан 
баҳолаш 
Миқдорий баҳолаш 

---

76 
Алоқа корхоналари катта миқдорда хорижий инвестицияларни жалб 
қилувчи ва техникавий томондан қайта қуролланиш темпи бўйича,
Ўзбекистондаги етук корхоналар қаторига киради. Алоқа корхонаси ишлаб 
чиқариш кучларини ривожланиш омилининг устуворлиги қаторига киради. 
Бу эса Республикамизнинг гуллаб яшнаши ва иқтисодиётнинг ўсишини 
таъминлайди.
Алоқа корхоналари ва алоқа хизматлари учун замонавий талаблар,
инфраструктурага катта капитал қўйилмалари кераклигини, бинобарин 
келажакдаги лойиҳаларни синчликлаб режалаштириш ва танлашни тақазо 
қилади. Бундан алоқа корхоналарида риск менежментини шакиллантириш 
муҳум аҳамиятга эга еканлигини ва у корхонанинг инвестицион фаолиятига, 
ташкилий структурасига ва ходимлар бошқарувига бевосита боғликлигини 
айтишимиз мумкин.
Умуман олганда риск менежменти шакилланишини тезлатиш қуйидагаларга 
боғликдир : 
- Корхонада бошқарув структурасини оптимал шаклини танлаш ва 
ривожлантириш ; 
- Корхонадаги инвестицион жараённи активлаштириш ; 
- Корхонадаги ходимлар бошқарувини такомиллаштириш ; 
Корхонада бошқарув структурасини оптималлаштиришда энг аввало мавжуд 
бўлган умумий бошқарув структураларини(3.1.1-расм) ўрганиш ва корхона 
муҳитига мос структурани яратиш(3.1.2-расм) лозим .
3.1.1-расм 
Бошқариш структурасининг ташкилий турлари 
Чизикли 
структура 
Чизикли-
штабли 
структура 
Функ-
ционал
структура 
Чизикли-
Функционал
структура 
Дастурли 
мақсадли 
структура 

---

77 
Директор 
Директор 
биринчи 
ўринбосари 
Директор 
ўринбосари 
Бухгалтер 
Режалаштириш 
бўлими 
Маркетинг 
бўлими
Техник 
иш/чиқ 
Экплкатация 
бўлими 
Таминот 
бўлими 
Лойиҳа-
лаштириш 
бўлими 
Рискларни 
бошқариш 
бўлими 
3.1.2-расм 
Теникавий томондан замонавийлаштириш мақсадида, ўзимизнинг ва 
хорижий инвестицияларни жалб қилиш учун мақсадли дастур усулини 
қўллаш мақсадга мувофиқдир. Ушбу усул илмий-техника тараққиёти 
шароитида иқтисодий-ижтимоий, технологик тизимларни бошқаришда, 
шунингдек мураккаб вазифаларни яратишда, уларни амалга оширишда, дунё 
тажрибаси асосида қизғин ривожланди. 
“Тошкент-Телеком” 
филиалининг 
инвестиция 
фаолиятининг 
ривожланиши учун бевосита “Ўзбекистон Республикасида 2010 йилгача
ўтказиладиган телекоммуникация тармоғини ривожлантириш ва қайта қуриш 
Дастури” катта аҳамиятга эга. Бу дастурдан мақсад, мамлакатимиз 
иқтисодиёти ва аҳолининг алоқа хизматига бўлган эҳтиёжини қондиришда, 
дунё телекоммуникация тизимини чуқур интегралаштиришни кўзда тутган 
рақамли ўзатиш тизими ва рақамли коммутация ускуналари орқали миллий 
телекоммуникация тармоғини яратишдир.
Ички инвестиция ресурслари, бу аҳоли ва корхоналарнинг маблағлари, 
алоқа корхоналарининг асосий фаолиятидан олинган фойдаси, жумладан, 
амалдаги тарифларга асосан ўрнатиш тўлови, ҳукумат ва маҳаллий маъмурий 
органлар томонидан бериладиган кредит ва имтитёзлар.

---

78 
Соҳа корхонасининг асосий молия манбааси уларнинг олган соф 
фойдасидир. Бу фойда керакли мақсадларга, жумладан, капитал қурилишга 
сарфланади. Шу билан бирга соф фойдадан олдин қурилиш учун олинган
кредит тўловлар ҳам ривожланиш инвестициясига киритилади.
Телефон тармоғини ривожлантиришнинг муҳим молиявий ва олинган 
кредитларни қоплаш манбааси бу алоқа хизмати учун тарифларни 
оширишдир. ”Ўзбектелеком” АК “Тошкент-Телеком” филиали томонидан 
барқарор ривожланиши учун керак бўлган, асосий кўрсаткичларнинг хизмат 
нарҳини реал миқдорларга яқинлаштириш, эксплуатация харажатларини 
қоплаш ва корхонанинг тўплаш жамғармасини шакллантиришни таъминлаш
мақсадида маълум ишлар олиб борилаяпти. Лекин иқтисодиётдаги инфляция 
жараёни бу чорани самарадорлигини пасайтиради. Қарзларни қоплаш ва 
ривожланиш лойиҳасини амалга ошириш учун, тарифни ошириш мақсадга 
мувофиқ эмас, чунки, бунда сифатсиз алоқа хизматига эга бўлган абонент, 
юқори сифатли алоқа хизматига эга бўлган абонент учун ҳақ тўлайди.
Алоқа корхонасининг келажакдаги ривожланиши, тўғридан тўғри 
капитал қўйилмаларни тез орада қоплашни таъминлашга йўналтирилган 
инвестиция ресурсларидан фойдаланишга боғлиқ. 
Жалб қилинган инвестицияни на фақат мақсадида ҳусусийлаштриш, 
замонавийлаштириш, техника томонидан қайта қуролланиш, ишлаб 
чиқаришни қайта қуриш ишларига балки, ижтимоий соҳаларга ҳам 
йўналтириш керак. Яъни, ижтимоий омил ҳар бир корхонаниниг фаолияти 
самарадорлигини оширишда ёки пасайишида асосий ўрин тутади, алоқа 
корхонасида эса айниқса. Кадрларни тайёрлаш –муваффақият калитидир. 
Ҳеч қачон кадрларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш учун маблағни аяш 
керак эмас. Замонавий ускуналар билан жиҳозлаш бу ҳаммаси эмас. Бу 
ускуналарни ишлата оладиган, уларга хизмат кўрсата оладиган етук 
мутаҳассислар керак.