Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети иқтисод ва бошқариш факультети

Қирғизистон. Марказий Осиёда Хитойнинг ғарбида жойлашган мамлакат.
Жўғрофий координаталари: 41° 00" ш. к., 75° 00" ш. у.
Умумий майдони: 195 800 км кв.;
Қуруқлик майдони: 191300 км кв.; 
Сув майдони: 7200 км кв.
Қуруқликдаги чегараларининг умумий узунлиги 3878 км. Шу жумладан Хитой 
билан 858 км., Қозоғистон билан 1051 км, Тожикистон билан 870 км, Ўзбекистон билан 
1099 
км. 
Қирғоқ чегарасининг узунлиги: 0 км
65
.
Иқлими: текислик қисмида қуруқ континентал, Тяньшан тоғларининг юқори 
қисмида қутб иқлими ҳукм суради. Жанубий-ғарбий ҳудудлар (Фарғона водийси)да 
субтропик, шимолий тоғли ҳудудларда эса мўътадил. 
Рельефи: Тянь-Шан тизмалари, улар орасида водийлар ва чуқур ботиқлар 
(котлованлар). 
65
Очиқ денгизга чиқиш йўлларига эга эмас. 

---

87 
Энг юқори ва энг паст нуқталари: Қорадарё – 132 м., ва энг юқори нуқтаси Ғалаба 
чўққиси (Jengish Chokusu) 7439 м. 
Табиий захиралари: гидроэнергетик захиралари, кўп миқдорда олтин ва бошқа 
нодир метал захиралари, маҳаллий аҳамиятга эга кўмир, нефть, газ захиралари, нефелин, 
симоб, қўрғошин, висмут, цинк.
Деҳқончилик: 
Ҳайдаладиган ерлар:
7%; 
Яйловлар:
44%; 
Ўрмонлар:
4%; 
Бошқалар:
45% (1993 й.р.м.) 
Суғориладиган майдонлар: 9000 км.кв. 
Қирғизистонда ер юзида энг йирик табиий равишда ўсувчи ёнғоқ ўрмонлари 
мавжуд. 
Қирғизистонда атроф-муҳит билан боғлиқ долзарб муаммолар кўпроқ сувнинг 
ифлосланишига боғлиқдир. Аҳолининг кўпгина қисми ифлосланган манбалардан сув 
ичиши оқибатида сув орқали тарқаладиган айрим юқумли касалликлар кузатилган. 
Суғоришда йўл қуйилган хатолар туфайли ерларнинг шўрланиши рўй берган. 
 
Туркманистон. Марказий Осиёда Каспий денгизининг Қозоғистон ва Эронга тегишли 
қирғоқлари орасида жойлашган мамлакат.
Жўғрофий координаталари: 40°00"ш. к., 60° 00" ш.у. 
Умумий майдони: 488 100 км кв.; 
қуруқлик майдони: 488 100 км кв.; 
сув майдони: 0 км кв. 
Қуруқликдаги чегараларининг умумий узунлиги 3 736 км. Шу жумладан 
Афғонистон билан 744 км., Эрон билан билан 992 км, Қозоғистон билан 379 км, 
Ўзбекистон билан 1621 км. Қирғоқ чегарасига эга эмас. Туркманистоннинг Каспий бўйлаб 
қирғоқлари узунлиги 1768 км, очиқ денгизга чиқиш йўллари йўқ.
Иқлими: субтропик чўл иқлими.

---

88 
Рельефи: жануб томонга борган сари тоғларга айланадиган текис ва тепаликлардан 
иборат қумли барханли чўллар. Эрон чегараси бўйлаб паст тоғ тизмалари.
Энг юқори ва энг паст нуқталари: Акчанай ботиғи – 81 м., ва энг юқори нуқтаси 
Айрибаба тоғи 3139 м
66
.
Табиий захиралари: табиий газ, нефть, кўмир, сера, туз.
Деҳқончилик: 
Ҳайдаладиган ерлар:
3%; 
Яйловлар:
63%; 
Ўрмонлар:
8%; 
Бошқалар:
26% (1993 й.р.м.) 
Суғориладиган майдонлар: 13 000 км.кв. 
Туркманистонда ҳам атроф-муҳит билан боғлиқ айрим долзарб муаммолар мавжуд. 
Жумладан, қишлоқ хўжалиги пестицидлари билан тупроқлар ва ер ости сувларининг 
ифлосланиши. Суғоришда йўл қўйилган хатоликлар туфайли ерларнинг шўрланиши. 
Каспийнинг ифлосланиши, Амударё сувининг ҳаддан ташқари кўп миқдорда суғоришга 
жалб этиш оқибатида Оролга сув қуйилишининг кескин камайиши, чўлларнинг 
кенгайиши билан боғлиқ муаммолар.