Ўзбекистон алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси

4.2. Лойиҳа таркибини аниқлашнинг умумий йўналишлари 
Амалий тажрибанинг кўрсатишича ўқитувчи учун муаммони 
шакллантириш ва уни талабалар эътиборига улар мустақил ҳал 
қилишлари учун тўғри етказа билиш мураккаб ҳисобланади. 
Кўпинча муаммо муҳокама мавзуси билан алмаштирилиб 
юборилади. Лекин муаммо мавзудан фарқ қилиши ва ҳар доим 
қарама-қарши фикрлар асосида тузилиши ҳамда муаммо ечимининг 
турли вариантлари юзага келиши зарур. Мана шу ўрганилиши ва 
таҳлиллар асосида ечими топилиши талаб этиладиган қарама-
қарши вазиятни юзага келтириш билан талабалар ҳаётда у ёки бу 
фаолият жараёнида ҳар қадамда тўғри келиши мумкин бўлган 
касбий муаммоларни ечиш йўлларини амалий ўрганадилар. 
Шунингдек талаба муаммо ечимини излашда ўз билими, уқуви, 
малакаси, тўплаган маълумотларининг қанчалик даражада етарли 
ёки кам эканлигини ўзи баҳолайди ва келажакда мустақил 
ўрганиши лозим бўлган масалалар ва мавзуларни аниқлаб олади. 

---

40
Лойиҳа таркибини шакллантиришнинг қуйидаги асосий йўна-
лишларини кўрсатишимиз мумкин: 
1. Лойиҳа мавзуси ва турини танлаш, қатнашчилар сонини 
аниқлаш. 
2. Белгиланган мавзу доирасида муаммо вариантларини ўйлаш 
ва белгилаш. 
3. Гуруҳ бўйича вазифаларни тақсимлаш, тадқиқот усулларини 
муҳокама қилиш, маълумотларни излаш, ижодий қарорлар қабул 
қилиш. 
4. Лойиҳа иштирокчиларини ўзларининг шахсий ёки гуруҳий 
тадқиқот ва ижодий вазифалари бўйича мустақил ишлаши.
5. Олинган маълумотларни гуруҳда оралиқ муҳокамаси 
(машғулотда, илмий тугаракларда, АРМда гуруҳий ишлаш 
давомида ва б.). 
6. Лойиҳа ҳимояси ва танқидий муҳокама. 
7. Якунлаш, ташқи баҳолаш, олинган хулосалар ва натижа-
ларнинг келажакдаги ўрнини белгилаш, ривожланишини олдиндан 
баҳолаш. 
Лойиҳавий фаолият бир неча машғулотни эгаллаши, айрим 
ҳолларда узоқ давом этиши ва шахсий ёки гуруҳий шаклларда 
бўлиши мумкин. Лойиҳани кўриб чиқишда ҳар бир лойиҳа 
иштирокчисига рол тақсимланади ва улар ўзларига берилган 
вазифани бажаришади. Айнан муаммонинг ушбу қисмини у тўлиқ 
билади, лойиҳанинг бошқа жиҳатларини натижа гуруҳда мухокама 
қилинганда билади. Шу сабабли лойиҳа фаолияти бутун билиш 
жараёнининг стратегияси деб эмас, балки услуб сифатида қаралади. 
Бу жуда сермеҳнат фаолият бўлиб, ўқитувчидан ва талабалардан 
катта куч ва вақт талаб этади. Талабалар бир вақтда битта муаммо 
устида ишлаш имкониятига эга бўлишлари, муаммога чуқур кириб 
боришлари, қўшимча маълумотлар билан ишлашлари, ҳамкорлар 
билан жараён муҳокамасини билишлари зарур. Ижтимоий ёки 
касбий соҳадаги битта лойиҳавий фаолиятга оид муаммони эмас, 
балки муаммолар мажмуини кўриб чиқиш анча муҳим саналади. 
Бундай муаммолар бир неча фан бирлашмасида (горизантал) ёки 
бир фан доирасида вақт бўйича босқичма-босқич кўриб чиқилиши 
мумкин. Бундай ҳолатда битта муаммо ечими иккинчи муаммо 
ечимини ҳам кетма-кет аниқланишини талаб этади ва бунда билиш 
интеграцияси муҳим рол ўйнайди. 

---

41