Ўзбекистон ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги

lg
o
x
I
I
, 

Б ёки
р
нт
=1n
o
x
I
I
. Нп; (1.3) 
дБ ва Нп да ифодаланган узатиш сатхлари ўртасида қуйидаги 
муносабатлар мавжуд: 1Нп=8,686

8,7 gБ ва 1gБ=0,115Нп. 
Бу формулаларда Wx, Ux ва Ix - қувват ёки актив қувват, кучланиш ва 
токнинг текширилаётган нуқтадаги тегишли катталиклари, Wo, Uo ва Io эса - 
узатиш сатхларини аниқлашда уларнинг қабул қилинган бошланђич 
катталиклари. 
Қувват (
р
нқ
), кучланиш (
р
нк
) ва ток (
р
нт
)нинг (1.1...1.3) формулалар 
орқали аниқланган узатиш сатхларини нисбий узатиш сатхлари дейилади ва 
мос равишда дБ
нқ
, дБ
нк
, дБ
нт
билан белгиланади. 
Агар W
х
қувват, U
x
кучланиш ёки I
х
ток катталиклари Wo қувват, Uo 
кучланиш, Io токнинг бошланғич катталикларидан катта бўлса, узатиш 
сатхлари мусбат, акс ҳолда узатиш сатхлари манфий қийматга эга бўлади. 
Wx=Wo, Ux=Uo ва Ix=Io бўлган ҳолда юқорида айтилган узатиш сатхлари 
нол қийматли бўлади. 
Қувват, кучланиш ёки токнинг логарифмик бирликлари (децибелларда 
ифодаланган сатхлар)дан қуйидаги маълум формулалар билан уларнинг 
мутлақ катталикларига ўтиш осон: 

---

16 
W
x
=W
o
·10
0,1
Р
нқ
, U
x
=U
o
·10
0,05
Р
нк
, I
x
=I
o
·10
0,05
Р
нт
.
(1.4)
Умуман олганда қувват, кучланиш ва ток бўйича узатиш сатхларининг 
сон қийматлари бир хил бўлмайди. Лекин Wx ва Wo қувватлар ажраладиган 
Zx ва Zo қаршиликлар маълум бўлса, улар орасида ўзаро боғланишни 
ўрнатиш осон. 
Дарҳақиқат, 
p
нқ
=10
lg
o
x
W
W
=10
lg
2
2
o
x
o
x
U
Z
Z
U
=20
lg
o
x
U
U
- 10
lg
o
x
Z
Z
=
р
нк
– 10
lg
o
x
Z
Z
,
(1.5)
ёки 
р
нқ
=
 р
нт
+ 10
lg
o
x
Z
Z
.
 
(1.6) 
Узатиш сатхлари мутлақ ва ўлчаш сатхларига бўлинади. Агар 
бошланғич катталик сифатида қуйидаги катталиклар қабул қилинган бўлса: 
1) қувват Wo=1 мВА ёки актив қувват Wo=1 мВт бўлса; 
2) эффектив кучланиш Uo=0,775 В бўлса; 
3) токнинг эффектив қиймати Io=1,29 мА бўлса, 
бундай узатиш сатхларини мутлақ узатиш сатхлари дейилади. 
Агар мутлақ узатиш сатхлари Z=R=600 Ом қаршиликда аниқланса, у 
ҳолда 
р
қ
=
р
к
=
р
т
бўлади, бу бошланғич катталиклар: 0,775Вх1,29 мА=1мВА 
(мВт) ёки 0,775В/1,29 мА=600 Ом ни танлаб олиш орқали тушунтирилади. 
Қувват, кучланиш ва ток бўйича мутлақ узатиш сатхлари мос равишда дБқ, 
дБк, дБт да ўлчанади. Ток бўйича узатиш сатхларидан амалдаги ўлчашлар ва 
ҳисоблашларда жуда кам фойдаланилади. 
Қувват бўйича нисбий сатхни акс эттирувчи (1.1) ифодани қуйидаги 
кўринишда ифодалаш мумкин: 
р
нқ
=10
lg












)
ìB
(
ì
1
)
ìB
(
ì
1