|
Xızmet programmaları
Servis (járdemshi programma, xızmet) programması - bul oraylıq protsessor hám sırtqı apparat ortasındaǵı óz-ara tásir protokolın ámelge asırıw (mexanizmler hám processlerdi jumısqa túsiriw hám toqtatıw rejimin belgilew), maǵlıwmatlar hám xızmet maǵlıwmatları menen almaslaw, qátelerdi anıqlaw, bántlik tuwrısında signalızatsiya qılıw ushın mólsherlengen sistema programması. (tayınlıq hám basqalar )). Geyde bunday programma sırtqı apparat drayveri dep ataladı.
Xızmet kórsetiwshi programma yamasa járdemshi programma dep da atalatuǵın xızmet programması informaciya sistemasın basqarıw menen baylanıslı wazıypalardı atqaradı. Mısalı, maǵlıwmatlardı nusqalaw, qayta tiklew, maǵlıwmatlardı bir yad apparatınan (yaddan ) basqasına uzatıw.
Eń kóp isletiletuǵın kommunal xızmetler tómendegi maqsetlerge mólsherlengen:
• Rezerv programmaları - disklarda maǵlıwmatlardıń rezerv nusqaların jaratıw.
• Antivirus programmaları - kompyuter virusın juqtırıwdıń aldın alıw hám juqtırıw aqıbetlerin saplastırıw ushın mólsherlengen.
• Qabarǵan jerlew programmaları " qabarǵan jerlash" dıń arnawlı usıllarınan paydalanıwǵa, disktaǵı maǵlıwmatlardı qısıwǵa, sonıń menen birge bir neshe fayllardıń nusqaların bir arxiv faylına birlestiriwge múmkinshilik beredi.
• Orıs-programmalastırıwtiruvchi programmalar, basqa programmanı orıssha háripler hám tekstler menen islewge maslastırıń (hám geyde onıń menyusı hám xabarların orıs tiline awdarma etiń ).
• Qosımshalardı alıp taslaw programmaları. Kóplegen programmalıq támiynat jıynaqlarında ornatıw programmaları ámeldegi, biraq bul komplekslerdi alıp taslaw ushın qurallar joq. Programmalıq támiynat komplekslerin tuwrı alıp taslaw ushın programmanı óshiriw programmalarınan paydalanıladı.
• Disklardı optimallastırıw programmaları disktaǵı maǵlıwmatlardıń jaylasıwın optimallastırıw arqalı disktaǵı maǵlıwmatlarǵa tezirek kirisiwdi támiyinlewge múmkinshilik beredi. Bul programmalar hár bir fayldıń barlıq bólimlerin bir-birine kóshiredi, disktıń bası daǵı barlıq fayllardı yig'adi hám taǵı basqa. SpeeDisk optimallastırıw programmaları arasında keń qollanıladı.
• Maǵlıwmatlarǵa kirisiwdi sheklew programmaları. Kóbinese siz kompyuterińizdi kereksiz paydalanıwshılardan qorǵawıńız kerek. Norton DiskLock parolı kompyuterińizdi qorǵaw etedi, ruxsatsız adamlardıń júkleniwine jol qo'ymaydi, tánepisten keyin paroldı so'raydi hám taǵı basqa.
• Yadtı basqarıw programmaları kompyuterdiń operativ yadınan jáne de maslasıwshı paydalanıwdı támiyinleydi.
• Disk ushın programma -keshlar diskta tez-tez isletiletuǵın bólimlerdi óz ishine alǵan kesh buferin shólkemlestiriw arqalı disktaǵı maǵlıwmatlarǵa kirisiwdi tezlestiredi.
Járdemshi programmalar paydalanıwshına qosımsha xızmetlerdi usınıs etedi (olar arnawlı programmalardı islep shıǵıwdı talap etpeydi), tiykarınan disklar hám fayllar sistemasına xizmet kórsetiw ushın.
Kommunal xızmetler kóbinese tómendegi funktsiyalardı orınlawǵa múmkinshilik beredi:
disklarǵa texnikalıq xizmet kórsetiw (formatlaw, maǵlıwmatlardıń qawipsizligin támiyinlew, islemey qalǵanda onı qayta tiklew múmkinshiligi hám basqalar );
fayllar hám kataloglardı saqlaw (qabıqlarǵa uqsas );
arxivlardı jaratıw hám jańalaw ;
kompyuter resursları, disk maydanı haqqında, RAMni programmalar ortasında bólistiriw tuwrısında sıpatlama beriw;
tekst hám basqa fayllardı hár túrlı rejim hám formatlarda baspadan shıǵarıw;
kompyuter viruslarınan qorǵaw.
Operatsion sistema bul kompyuterde isleytuǵın programmalıq támiynat (zárúrli programmalıq támiynat ). Bul yadtı, processlerdi hám barlıq programmalıq támiynattı basqaradi. OS kompyuter hám insan ortasındaǵı kópir bolıp tabıladı, dewimiz múmkin. Sebebi operatsion sistemasız kompyuter paydasız.
Biz hámmemiz " Computer boot" sóz dizbegin esitdik. Bul sózler kompyuterdiń qosıw tuymechasini basqanıńızda júz beretuǵın processni ańlatadı. Bul process dawamında kompyuter bir neshe funktsiyalardı atqaradı :
▪ Hámmesi tuwrı islewine isenim payda etiw ushın testler.
▪ Jańa úskenelerdi tekseredi
▪ Operatsion sistema jumısqa túsedi
Operatsion sistema jumısqa túsirilgennen keyin, ol kompyuter degi barlıq programmalıq támiynat hám apparatlardı basqaradi.
Kompyuterler ushın eń belgili ush operatsion sistema - Microsoft Windows, Apple Mac Os X hám Linux.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
