Ózbekistan respublikasi awil xojaliği ministrligi b. Yo. Toxtaev, E. T. Ахmеdоv, V. T. Qaysarov DÁrilik ósimlikler introdukciyasi

Ápiwayı arıslanquyruq - (Leonurus cardiaca L.).
Ápiwayı arıslanquyrıq - Lamiaceae tuqımlasına tán kóp jıllıq ot ósimlik bolıp tabıladı. Tábiyatda Arqa Evropa, Batıs Sibir hám Orta Aziyanıń kóplegen aymaqlarında ushraydı. Dárilik shiyki onim retinde ósimliktiń jer ústki bólegi isletiledi. Xalıq meicinası kásibiinde nervdı tınıshlantiruvshi, júrek kesellikleri hám bas awrıwın emlewde paydalanılıp, rásmiy medicinada júrek hám qan tamırları nevrozi, gipertoniya hám aterosklerozdı emlewde eń jaqsı qural bolıp tabıladı.
Intradukciya sharayatında (Shor topraqlarda ) ápiwayı arıslanquyrıq 2 turli usılda -tuqım hám náldan egildi. Ortasha shórlanǵan topraqlarda tuqım kógeriwsheńligi -12, 3% hám oniwsheńligi -9, 5% di qurap, vegetaciya dawamında tiykarǵı paqallar 16, 1±1, 70 sm ge shekem ósdi. Tiykarǵı paqallarda 8, 8±0, 86 japıraqlar payda bolıp, ortasha 1, 0±0, 34 sm ge aǵashlanadı. 2-vegetaciya
jılında ósimliklerdıń ósiwi jedellesdi hám tiykarǵı paqallar 35, 0±4, 59 sm ge, japıraqlar 12, 4±1, 03 ge jetedi. Tiykarǵı paqallarda ortasha -3, 4±0, 75 1-tártipli putaqlar payda bolıp, uzınlıǵı -8, 2±1, 39 sm hám japıraqlar sanı - 9, 2±2, 27 dı quraydı.
Kúshli shórlanǵan topraqlarda tuqım kógeriwsheńligi bir az joqarı kórsetkishdi 21, 2% hám oniwsheńligi-80, 5% ni shólkemlesken bolsada, vegetaciya dawamında ósimliklerdiń ósiw páti tómen boldı. Yaǵnıy, tiykarǵı paqaldıń boyı 18, 3±2, 74 sm, japıraqları 8, 2±1, 56 dı quradı. Sonıń menen birge, vegetaciya dawamında tiykarǵı paqallardıń 60 -65%ı aǵashlasadı hám 80% ge shekem japıraqlardıń tógilgenligi gúzetilgen. Ósimlikler nálden egilgende bolsa, kógeriwsheńlik 90, 8% di quraydı. Vegetaciya dawamında olar jedel ósedi hám iyul ayınıń ortalarında ǵumshalaydı. Ósimliklerdiń tiykarǵı paqalları-79, 3±3, 88 sm ge ósedi bawlarda 58, 4±5, 04 japıraqlar payda boladı. Tiykarǵı paqaldıń aǵashlanıwı bolsa 20 -25% di quraydı.Vegetaciyaaqırına shekem ǵumshalaw hám gúllew dáwiri dawam etedi. Sentyabr ayınıń aqırında 1 top ósimlikte ortasha 50, 8±2, 22 top ǵumshalar ; 100, 6±4, 63 top guller; 309, 0±6, 42 qáliplesken top miyweler hám 102, 0±7, 39 pısken tóp miyweler gúzetilgen. Sonday aq, shórlanǵan topraqlarda ápiwayı arıslanquyruq nálden egilgende jedel ósedi hám rawajlanadı, intradukciya sharayatında tez iykemlesedi (3-kesteler).