Ózbekistan respublikasí joqarí, bilim hám inovaciya ministirligi berdaq atındaǵı Qaraqalpaq Mámleketlik Universiteti Ekonomika fakulteti

---

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ, BILIM HÁM INOVACIYA 
MINISTIRLIGI 
 
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq Mámleketlik Universiteti 
 
 Ekonomika fakulteti 
Ekonomika hám Menedjment tiykarları  kafedrası 
Menedjment  qánigeligi 
“2a” kurs studenti  Suleymanova Aqmaraldıń_______
Statistika páninen 
Ózbetinshe jumısı 
Tema: Statistikalıq svodkalaw hám gruppalaw_______ 
 
 
Orınlawshı: Suleymanova Aqmaral 
Qabıllawshı: Embergenov Alisher
 
 
Nókis – 2023-jıl 
 

---

JOBASÍ: 
I.
 
Kirisiw 
II.
 
Tiykarǵı bólim 
2.1.
Svodka haqqında túsinik hám onıń túrleri
2.2.
Gruppalaw haqqında túsinik hám onıń elementleri
2.3.
Ekilemshi gruppalaw
III.
 
Juwmaqlaw 
IV.
 
Paydalanılǵan ádebiyatlar hám web-saytlar 

---

I.
 
Kirisiw 
Sociallıq-ekonomikalıq kórsetkishler mámleket jáne onıń aymaqların 
rawajlandırıw, xojalıq jurgiziwshi sub'ektler iskerlik nátiyjelerin úyreniw, xalıqtıń 
bandligi hám turmıs dárejesin anıqlawda keń qollanıladı. Bunday social - 
ekonomikalıq kórsetkishler mánisin, qanday esaplanishini hám mámleket boyınsha 
jıynanishini statistika páninde uyreniledi. Sol sebepli de studentler zaman talabına 
juwap beretuǵın jetik qánigeler bolıp jetiwleri ushın jetkilikli muǵdarda oqıw 
ádebiyatları menen támiyinlengen bolıwı kerek. Buǵan baylanıslı sabaqlıq, oqıw 
qóllanbalarınıń jetkilikli muǵdarda baspadan shıǵarilmasligi, ásirese statistika 
páninen onıń teoriyalıq tiykarlarına kóbirek áhmiyet berilip, tarmaqlar, atap 
aytqanda xızmetler tarawı statistikası boyınsha ádebiyatlardıń derlik joq ekenligi, 
bul oqıw qóllanbanıń zárúr ekenligin talap etedi. Bazar munasábetleri sharayatında 
xızmetler túrleri kóbeyip, joqarı su'ratlar menen rawajlanıp baratırǵan ekonomikanıń 
salmaqlı tarmaǵına aylanıp barıp atır. 
Statistikada gruppalaw dep úyrenilip atırǵan hádiyselerdi (ob'ektlerdi, birliklerdi) 
zárúrli belgilerine tıykarlanıp turdosh (kelbetlik feyil) gruppalarǵa (jıynaqlarǵa ) 
birlestiriw júritiledi. Mısalı, aktsioner kompaniyalardı dividend tólew dárejesine 
qaray gruppalarǵa ajıratıw. Egerde tóplanǵan maǵlıwmatlardı jamg'arib 
ulıwmako'rsatkichlar alıw menen shegaralansak, ol halda olar túrli statistikalıq 
jıynaqlarǵa tiyisli bolıwı múmkin, nátiyjede olardıń dúzilisi hám qásiyetlerin 
anıqlay almaymız. Gruppalawdıń áhmiyeti sonda, ol maǵlıwmatlardı ulıwmalastırıw 
hám oyda sawlelendiriw qılıw ushın ıqsham, ayqın formada usınıs etiwdi 
támiyinleydi. Bunnan tısqarı, gruppalaw maǵlıwmatlarǵa túrli tárepten ishlov beriw 
hám analiz qılıw ushın tiykar jaratadı. Bunıń ushın gruppalardı dóretiw etiw belgisi 
yamasa belgilerin tańlaw, dúziletuǵın gruppalar sanı hám olardıń shegaraların 
anıqlaw ilimiy tártip-qaǵıydalarǵa tayanıwı kerek. Statistika bunday ilimiy 
principlerdi jaratqan, olar ishinde eń túpkiliklileri tómendegilerden ibarat 
Gruppalaw belgileri etip gózlengen maqset hám wazıypalar noqatı názerinen zárúrli 
belgiler yaǵnıy úyrenilip atırǵan hádiyselerdiń túpkilikli baylanısıwların ańlatiwshı 
belgiler alınıwı kerek. SHu menen birge gruppalawdı konkret jaǵdayǵa maslastırıw, 

---

yaǵnıy sharayat ózgeriwine qaray gruppalawdı tuslantirib, onıń belgilerin ózgertiw - 
bir dáwirde gruppalardı bir belgi tiykarında tuzib, ekinshi sharayatta basqa oǵan 
sáykes keletuǵın belgilerge tayanish zárúr. 
Statistikalıq baqlawdan alınǵan tarqaq maǵlıwmatlar hár bir hádiyse hám 
processlerdi ańlatadı. Baqlaw jıynaqtaǵı hádiyse hám processlerdiń zárúrli 
tamonlarini, ayriqsha qásiyetlerin úyreniw ushın olardı áhmiyetli belgilerine qaray 
gruppalarǵa ajıratıw kerek.