|
Tiykarǵı bólim
2.1 Sımsız baylanıs texnologiyası
Informaciya uzatıwdıń sımsız texnologiyaları tariyxı XIX ásirdiń aqırına kelip birinshi radiosignal uzatılıwı menen baslanǵan hám XX ásirdiń 20 -jıllarında amplituda modulyatsiyalı radio qabıllaǵıshlar payda bolıwı bul texnologiyalardı rawajlanıw processlerine úlken tásir kórsetdi. 1970-jıllarǵa kelip dawıstı radioto'lqinlar arqalı uzatıwshı birinshi sımsız radiotelefonlar jaratıldı. Daslep bular analog tarmaqlarda islegen bolsa, 80-jıllar basında cifrlı standartlarǵa ótiw baslanǵanlıǵın ańlatıwshı, spektrni jaqsı bólistiriwin, eń jaqsısifatli signaldı hám eń jaqsı qawipsizlikti támiyinleytuǵın GSM standartı islep shıǵıldı. XX ásirdiń 90-jıllarında sımsız tarmaqlar jaǵdayın bekkemlew processleri júz beriwi, bul texnologiyalardı jedellik menen rawajlanıwına alıp keldi.
Búgingi kúnde sımsız texnologiyalar kúndelik turmısımızǵa bekkem jaylasıp barıp atır, joqarı tezlikti támiyinlew menen birge olar jańa apparat hám xızmetlerdi usınıs etpekte. Jańa CDMA (Code Division Multiple Access - kanallardı kodlı bólistiriw texnologiyası), GSM (Global Systems for Mobile Communications- mobil baylanıs tarmaqlarınıń global sisteması), TDMA (Time Division Multiple Access-kanallardı waqıt arqalı bólistiriw texnologiyası), 802.11, WAP (Wireless Application Protocol-sımsız texnologiyalar protokolı), 3 G hám 4 G (úshinshi hám tórtinshi áwlad texnologiyaları), GPRS (General Packet Radio Service, maǵlıwmatlardı paketlep uzatıw xızmeti), Bluetooth (orta hám qısqa aralıq tarmaǵı), EDGE (Enhanced Data Rates for GSM Evolution, rawajlanıwlastırılgan GSM tarmaq) hám sol sıyaqlı texnologiyalardıń túrlishe bolıwı bul tarawda túpten burılıs baslap atırǵanlıǵın ańlatip turıptı. Sımsız lokal tarmaqlar (WLAN) hám de orta hám qısqa aralıq tarmaq (Bluetooth)lardiń rawajlanıwı júdá perspektivalı bolıp tabıladı.
Sımsız lokal tarmaqlar aeroportlar, universitet hám institutlar, mıymanxanalar, restoranlar, kárxana hám shólkemler tarmaqlarında kóplegen qollanılıp atır. Sımsız tarmaqlardı standartların islep shıǵıw 1990-jılda pútkil dunya IEEE (Elektr hám elektronika boyınsha injenerler institutı) shólkemi tárepinen 802.11 komiteti tashkil etiliwi menen baslanǵan. Pútkil dunya órmekshi tori jáne bul tarmaqta sımsız apparatlar járdeminde islew ideyası sımsız texnologiyalardıń rawajlanıw processlerine zárúrli dúmpish wazıypasın ótedi. 90-jıllar aqırına kelip paydalanıwshılarǵa WAP-xızmeti usınıldı. Sonı atap ótiw kerek, basında bul xızmet kópshilikte onsha qızıǵıwshılıq oyatpadı. WAP-xızmeti tiykarǵı informaciya xızmetlerin retinde - jańalıqlar, ob-qavo, kúndelik hám basqa xızmetler kompleksin usınıs etken edi. Sonıń menen birge, Bluetooth hám WLANden da bul baylanıs qurallarınıń ma`nisi joqarılıǵı sebepli júdá kem muǵdarda paydalanǵan. Lekin bahalardıń túsiwi bul qurallarǵa bolǵan talap hám qızıǵıwshılıqtı artıwına sebep boldı. XXI ásirdiń dáslepki on jıllıǵı ortalarına kelip sımsız Internet-servisi paydalanıwshılarınıń sanı bir neshe on millionǵa jetti. Sımsız Internet-baylanısınıń payda bolıwı menen birinshi orında onıń qawipsizligin támiyinlew máseleleri kóterildi. Sımsız tarmaqlardan paydalanǵande payda bolǵan tiykarǵı máseleler taypasına tómendegilerdi keltirip ótiw kerek - bul arnawlı xızmet, kommerciya shólkemleri hám jeke isbilermenler posılkaların tutıp qalıw, kredit kartochkalar nomerlerin tutıp qalıw, baylanısıw ushın tólew waqtın urlaw, kommunikatsiya orayları jumisına kesent beriw sıyaqlılar bolıp tabıladı. Bul máseleler baylanıs standartların jetilistiriw arqalı sheshilip barılmaqta.
Sımsız texnologiyalar rawajlanıwınıń áhmiyetli tárepi sonda, bul texnologiyalardan úy sharayatındaǵı paydalanıwshılar qolay tárizde paydalana alıwları bolıp tabıladı. Úy tarmaǵı apparatları sanınıń artıwı menen bul apparatlardı birbiri menen baylanıstıratuǵın kóplegen sımlar bul tarmaqtıń tiykarǵı mashqalasına aylanıp barıp atır. Bul óz gezeginde sımsız texnologiyalarǵa ótiwge sebep tuwdırıp atır. Sımsız texnologiyalardıń jalǵız tártipte paydalanıwshıları sanı salmaqlı bolsada operativ ósip baratuǵın segmenti- bul onıń korporativ paydalanıwshıları esaplanadı. Maǵlıwmatlardı sımsız uzatıw zárúrli strategiyalıq qural esaplanıp kárxanada ónimlilikti asıwı (jumısshılar korporativ informaciyalarǵa turaqlı jáne operativ iye boladılar, olar jańalıqlardan operativ xabardar boladı)ın támiyinleydi, klientlerge xizmet kórsetiw sapasın asıradı (bir waqtıniń ózinde olardıń shaǵımların hám qálewlerin qabıllaw hám de bir waqtıniń ózinde seziw múmkin), qarsılaslarına salıstırǵanda ústinlikti jaratadı (informaciyalardı almaslaw hám qarar qabıllaw tezliklerinin asıwı). Bir sóz benen sımsız texnologiyalardı keleshek texnologiyaları dep aytiwimız múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
