‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Razzoqov, sh. Tashmatov, N. ‘R m 0N 0y iqtisodiy ta’limotlar tarixi

Rikardo David (1772-1823) 
— A.Smit ta ’limotining buyuk 
davomchisi, sanoat to‘ntarishi davrining iqtisodchisi. Mehnat 
taqsimotini korxona doirasidan mamlakatlarga ham joriy etishni taklif 
etgan, nisbiy ustunUk, nisbiy chiqimlar ustunUgi nazariyalariga asos 
solgan. Fabrika davrini to‘g‘ri tushungan, fritreyderlikni (erkin savdo) 
qo‘llab-quwatlagan.
Proteksionizm 
— lotincha, davlatning milliy iqtisodiyotini chet el 
raqobatidan himoya qilishga qaratilgan iqtisodiy siyosat.
Fritreyderlik 
— inglizcha, erkin savdo siyosati, proteksionizmga zid. 
Bu siyosatni bozor munosabatlariga o'tgan davlatlar tashqi savdoda 
qo'llaydilar.
Sismondi Shari 
(1773-1842) — Jenevada tug‘ilgan, Fransiyada 
yashagan, mayda ishlab chiqarish iqtisodining asoschisi, yirik kapitalistik 
ishlab chiqarishga qarshi chiqdi va buni «isbotlab berish»ga harakat qildi. 
Mamlakatdagi barcha illatlar yirik ishlab chiqarish tufayli deb hisoblagan, 
u kapitalizmni tan olmagan, davlat yo‘li bilan yirik korxonalami 
tugatishni taklif etgan. Klassik maktabga muxolif.
Prudon Per Jozef 
(1809-1865) — fransiyalik mayda ishlab chiqarish 
iqtisodchisi va sotsiologi, mayda ishlab chiqarishni himoya qildi, «ishchi 
puli» orqali mahsulot sotishni, kapitalizmni isloh qilishni taklif etdi. 
P. 
pulga qarshi bo‘lgan. Klassik maktabga muqobil fikrlar bildirgan.
Rodbertus Karl Iogann 
(1805-1875) 
nemis iqtisodchisi, o‘z 
iqtisodiy g‘oyalarini «Sotsial xatlap> shaklida ilgari surdi, qo'shimcha 
qiymat, pul va renta bo‘yicha mayda burjuacha qarashlar tarafdori. Vulgar 
qarash — «o‘ta soddalashtiiilgan», «soxtalashtirilgan» degan ma’nosi 
bor, g‘ayriilmiy iqtisodiy nazariyalar majmuyi, asosiy namoyandalari 
Sey (1767-1832) va Maltusdir (1766-1834). Ular kapitalizmni himoya 
qilish maqsadida iqtisodiy jarayonlaming tashqi ko‘rinishini tavsiflash 
va «xo‘jako‘rsin»ga klassifikatsiya qilish bilan chegaralanib, hodisaning 
mohiyatini tadqiq etmaydilar. Ularga faqat ayrim masalanigina olib, butun

---

muammoni hal qilish xosdir. V.k. namoyandalari klassik iqtisodiy 
maktabni inkor etadilar.
Apologetika 
— biror g‘oya yoki ta’limotni xato bo‘lsa ham ko‘r- 
ko'rona himoya qilish. Ma’lum sinf, guruhlar manfaati himoya qilinadi.