|
Algoritmik tipdagi ko‘rsatmalar o ‘quv materialini qismlarga
(dozalar, boiaklar yoki o ‘quv vazifalari) boiishni hamda
shug‘ullanuvchilami bu qismlarga m aium bir qat’iy ketma-ketlikda
o‘rgatishni nazarda tutadi.
0 ‘quv vazifalarining birinchi seriyalari egallangandan keyingina
ikkinchi seriyaga o ‘tish huquqi beriladi.
Ko‘rsatilgan harakatlar o‘qituvchi yoki shug‘ullanuvchining
o‘zlarining qattiq nazorati ostida o ‘rganiladi. Ulami bajarish u yoki
bu gimnastika mashqini yoki bir xildagi imkonini beradi.
Algoritmik ko‘rsatmalar uslubi yordamida o ‘qitish ijobiy natijalar
beradi. Harakat malakalari nisbatan tez va xatolarsiz shakllanadi.
Algoritmik tipdagi ko‘rsatmalami tuzishda quyidagi talablami
hisobga olish lozim:
1. Ko‘rsatmalarda har bir harakatning xususiyatini aniq
ko‘rsatish, ulaming to‘satdan tanlab olinishining oldini olish lozim.
Ular hammaga (kimga ko‘rsatma berilayotgan b o isa) egallash
uchun yengil boiishi zarur.
2. Algoritmik tipdagi ko‘rsatmalar ham bitta harakat uchun,
ham tuzilish o‘xshash boigan ulaming seriyalari uchun tuzilishi
mumkin, lekin ular istalgan o‘rgatish bosqichida egallashga yengil
boiishi shart.
3. Hamma o ‘quv vazifalari bir-biri bilan b o g iiq boiishi lozim va
ulaming murakkabligi darajasi asta-sekin o ‘sib borishi kerak.
0 ‘quv vazifalarining birinchi seriyasi jismoniy sifatlami
rivojlantirishga qaratilgan mashqlardan iborat. Jismoniy sifatlarining
rivojlanganligi o ‘rganilayotgan harakatni muvaffaqiyatli egallash
uchun zamr. Ayrim hollarda faqat m aium bir mushak gumhlari
kuchini, boshqa hollarda-egiluvchanlikni, uchinchi hollarda-
mushak qisqarish tezligini, ba’zan esa hamma aytib o‘tilgan sifatlami
rivojlantirish yetarlidir.
Jismoniy sifatlami rivojlantirish uchun tortilishdagi mashqlar
tayanib qoilam i bukish, osilib turib oyoqlami ko‘tarish, egilishlar,
orqaga egilishlar va boshqalami bajarish maqsadga muvofiqdir.
0 ‘quv vazifalarining ikkinchi seriyasi dastlabki va yakuniy
holatlami bajarish mashqlarini o‘z ichiga olishi kerak. Bu
322
holatlar bilan mashqlar boshlanadi va yakunlanadi. Gimnastikada
dastlabki va yakuniy holatlami to‘g ‘ri bajarish albatta shart. 0 ‘quv
vazifalarining birinchi va ikkinchi seriyalari bir vaqtning o ‘zida yoki
turli vaqtlarda egallanishi mumkin.
0 ‘quv vazifalarining uchinchi seriyasi o ‘rganilayotgan mashqni
bajarish uchun shart-sharoitlami ta’minlaydigan harakatlami
nazarda tutadi: Snaryadlarda osilib yoki tayanib siltanishlar oyoq
bilan siltanishlar va ba’zi bir sakrash hamda akrobatika mashqlarini
bajarish paytidagi tez sur’atli sakrab chiqishlar.
0 ‘quv vazifalarining to‘rtinchi seriyasiga harakatlami makon,
vaqt oralig‘ida va mushak kuchlanishlari darajasi bo‘yicha baholay
olish ko‘nikmasiga o‘rgatish bilan bog‘liq bo‘lgan harakatlar kiradi.
Tabaqalashtirish (makon, vaqt va kuch) soni va aniqlik darajasi
o‘rganilayotgan mashqning koordinatsion murakkabligiga bog‘liq.
Ba’zan faqat siltash amplitudasini yoki gavdaning egilish yoki
yozilish darajasini, ba’zan esa harakat tezligini baholashning o‘zi
kifoya bo‘ladi. Murakkab mashqlarga o‘rgatishda tabaqalashtirish
majmuasi zarurbo‘ladi. U mashqningtexnik asosini tashkil qiladigan
asosiy harakatlami to‘g ‘ri bajarish uchun sharoitlar yaratadi.
0 ‘quv
vazifalarining
beshinchi
seriyasi-yaqinlashtiruvchi
mashqlar va o‘rganilayotgan harakat qismidir.
Oxiri bo‘lib harakatlar yaxlitligicha yengillashtirilgan sharoit-
larda trenajyor va boshqa texnika vositalari yordamida o ‘rganiladi.
Har bir vazifani o‘rganishda shug‘ullanuvchilaming individual
xususiyatlari, ulaming o ‘rganilayotgan materialni bajarishga
bo‘lgan tayyorligi hisobga olinadi, o‘quv vazifalarining to ‘g ‘ri
bajarilishi nazorat qilinadi, bitta o‘quv vazifasidan ikkinchisiga
o ‘tish belgilanadi. Bu masalalaming to‘g ‘ri hal etilishi o ‘rgatish
natijalariga ta’sir qiladi.
Bolalar va o‘smirlami harakatlarga o‘rgatishda har doim ham
algoritmik tipdagi ko‘rsatmalardan foydalanish kerakmi? Albatta,
yo‘q. Ulaming ko‘pchiligini uzoq vaqt davomida shakllangan
uslubiyat bo‘yicha o‘rgatish mumkin. Ularga quyidagilar kiradi:
saflanish, umumrivojlantiruvchi, ba’zi amaliy mashqlar, shuningdek
aralash osilib va tayanib bajariladigan mashqlar.
323
Do'stlaringiz bilan baham: | 
