V. S p o rt ja m o a sid a g i okzaro ijtim oiy-psixologik m unosabatlar
jarayonini, sport guruhlarini boshqarishni va guruh sportchilarining
boshqaruvchilik qobiliyatlarini shakllantirish:
a) sport jam oasi va
g u ru h la rd a g i ichki m ex a n iz m la rn in g q o n u n iy a tla rin i o 'rg a n is h ,
boshqarish uslublarini ishlab chiqish; b) sport jam oalaridagi liderlik
masalalari va ulam ing o'zaro munosabatlarini o'rganish; d) sportchining
xulq-atvorini, qiziqishlarini va ijtimoiy psixologik motivlarini o'rganish;
e) sportchining m usobaqalarda muvaffaqiyatli qatnashishini t a ’minlash
u chun m urabbiy va boshqa shaxslam ing unga ta ’sirini o'rganish.
www.ziyouz.com kutubxonasi
VI. S port fa o liy a tin in g g 'o y aviy lig i.
Sportchi birorta ja m o a yoki
jam oaning a ’zosi hisoblanib, jah o n birinchiligi va olim piada o ‘yinlarida
o 'z davlati fuqarosi sifatida qatnashadi. Shuning uchun sportchining
quyidagi g'oyaviy, m a ’naviy va axloqiy sifatlarini tarbiyalash jaray on ini
yanada takom illashtirish lozim: a) sportchini jism oniy va psixologik
jihatdan tayyorlashda tarbiyaviy vazifalarni to 'g 'ri hal etish; b) sportchi
x a ra k te r in in g b a r q a r o r s if a tla r in i ta rb iy a la s h ; d) O 'z b e k is to n
sportchilarining jah o n va olim piada m usobaqalarida faol ishtirok etishi
u chun tegishli sh art-sharoitlar yaratib berish.
Sportchi sport faoliyatida obyekt va subyekt sifatida qatnashadi.
Masalan, jam oa, murabbiy, rahbar, shifokor va boshqa tarbiya beradigan
kishilar (subyektlar) ga nisbatan sportchi obyekt hisoblanadi. A m m o
sportchining o 'z ig a -o 'z i ongli m unosabatda bo'lishi subyekt vazifasini
b a ja ra d i.
B u la rn in g b a rc h a s i
u n in g
sp o rtd a g i
m a h o r a tin i
takom illashtirish im koniyatini beradi. Sport faoliyati ikki guruhdan
tashkil topgan b o'ladi: 1) sport m ashqlari; 2) sport m usobaqalari.
M usobaqa sport faoliyatining asosiy tom onini tashkil qiladi.
V II. Sport fao liy atin in g m otivlari.
M otiv psixologik tushuncha bo'lib,
inson ichki sifatlarining aniq bir faoliyat turiga nisbatan uyg'onishidir.
M otivlar h ar xil bo'ladi: 1) sport m usobaqalarining faoliyat m otivlari;
2) axloqiylik, in tiz o m lilik (b u rc h , v a ta n p a rv a rlik ) m o tiv la ri; 3)
ishontirish m otivlari; 4) sportchining raqibiga m unosabat m otivlari; 5)
m urabbiy va tom oshabinlarga b o 'lg an motivlar; 6) m usobaqalashish
m otivlari; 7) tozalik m otivlari; 8) m aqtash, rag'batlantirish m otivlari
kabilar. M asalan, inson nim alarni xohlaydi, nimalarga qodir, nim alarga
intiladi, u qanday kishi, nim a u chun bu ishni bajaradi, talaba nim a
u chun sport bilan sh u g 'u llan ad i. M otiv larn ing faolligi, y o 'n a lish i
sportchining to'siq larn i yengib o 'tish id a nam oyon bo'ladi. Bular faqat
sportchining irodaviy faolligi yordam ida bajariladi.
H o z irg i d a v rd a « S p o rt p six o lo g iy a si» fani s p o r tc h ila r va
m urabbiylarga sport faoliyatini tashkil etish va boshqarish u ch u n zaru r
bo'lgan fanlar qatoridan m ustahkam o 'rin oldi. XIX asrning oxirlarida
A m erik ad a m u ra b b iy la r tay y o rlash m ak tab lari o c h ild i, jis m o n iy
m adaniyat darslari fakultativ tarzid a tashkil etildi, “ B iom exanika” va
“ H arakat fiziologiyasi” fanlari b o 'y ich a maxsus kurslar o 'tild i. XX asr
50-yillarning oxirlariga kelib, sport psixologiyasi sport am aliyotida
qo'llanila boshlandi, jism oniy m adaniyat rejasi va dasturlariga kiritildi.
60-yillarning boshlariga kelib, «Sport psixologiyasi» faniga b o 'lg an
www.ziyouz.com kutubxonasi
Do'stlaringiz bilan baham: |